Rezerv kanıtı blockchain ve kripto para dünyasının geleceği için neden önemlidir? FTX borsasının Kasım 2022’de çökme nedeni bu soruyu cevaplar.
Rezervler, geleneksel finansta bir şirketin sahip olduğu varlıklardır. Rezerv kanıtı (Proof of Reserve) ise ilgili tarafın tüm müşterilerinin bakiyelerini karşılayacak yeterli rezervlerinin olduğunun kanıtıdır. Kripto para söz konusu olduğunda, bir denetçinin bir şirketin zincir üzerindeki varlıklarının müşteri varlıklarından daha az olmadığının kanıtıdır.
Rezerv kanıtı, şirketlerin müşterilerine likidite ve şirketin geri ödeme gücü hakkında güvence sağlar. Böylece kullanıcılar istedikleri zaman sahip olduğu bakiyeyi çekebilir. Merkezi borsa ve bankalar müşterilerine varlıklarının karşılığı (ya da daha fazlası) olduğu güvencesi vermek için bu denetimi sunar. Denetimler üçüncü bir parti tarafından ya da Merkle Tree kanıtı kullanılarak gerçekleştirilir. Peki çoğu regülasyondan uzak olan kripto para borsaları bu güvenceyi nasıl sağlar?
Rezerv Kanıtı Nasıl Yapılır?
2022’de en büyük ikinci kripto para borsası olan FTX’in yeterli rezervleri olmadığı için çökmesinden sonra diğer kripto para borsaları da rezerv kanıtına önem vermeye başladı. Şimdi, bu kanıtın adım adım nasıl yapıldığını inceleyelim.
- Şirketin müşterileri adına sahip olduğu varlıklara sahip olduğunun doğrulanır.
- Tutulan varlıkların toplam müşteri hesap bakiyelerine tam olarak uyuştuğu doğrulanır.
- Her müşterinin bireysel olarak bu kanıtı yapabilmesi için bir araç oluşturulur.
Kripto para endüstrisinde müşteri bakiyelerini doğrulamanın en yaygın yolu Merkle Tree adlı bir veri yapısı oluşturmaktır. Güvenlik ve gizlilik dostu Merkle ağaçları Bitcoin dahil olmak üzere birçok projede kullanılmaktadır.
Merkle Ağacı Tabanlı Rezerv Kanıtı
Büyük miktarda veriyi tek bir hash’e entegre etmek ve bu verileri doğrulamak için Merkle Tree kullanmak yaygın bir rezerv kanıtı yöntemidir. Hashing, bir değeri çözümlemesi zor olan başka bir değere dönüştüren bir hesaplamadır. Merkle tree kullanarak yapılan rezerv kanıtı işte böyle çalışır:
- Denetçi bir kripto para borsasında var olan tüm kullanıcı bakiyelerinin anlık görüntüsünü alır ve bu bilgileri bir Merkle Tree olarak düzenler.
- Bu veriler kriptografik bir hash fonksiyonundan geçirilir. Böylece verilerin güvenliği sağlanır.
- Denetçi, borsanın sahip olduğu toplam bakiyeleri gösteren dijital imzalarını toplar ve Merkle Tree’deki verilerle eşleştiğini doğrular. Böylece tüm kullanıcıların varlıklarının rezervinin olduğu ispatlanır.
- Varlık bakiyesinde herhangi bir değişiklik ya da yanlış hesaplama olursa ağaçta Merkle köküne kadar giden bütün basamaklarda ve sonuçta değişikliğe yol açan tamamen yeni bir hesaplama olur.
Rezerv ispatı bağlamında bir Merkle ağacının kullanımı herhangi bir müşterinin hesap bakiyesi ifşa etmeden, tüm müşterilerin hesap bakiyelerine ait verileri tek bir Merkle kökünde toplamasıdır ve böylece gizlilik sağlar.
Kripto borsaları bu kanıtları haftalık, aylık, yıllık ya da eş zamanlı yayınlayabilir. Yapılan gerçek zamanlı kanıtlar, kaynakların gerçekten borsada bulunduğunu anlık olarak kanıtladığı için daha güvenilirdir. Binance, Chainlink, Coinbase, OKX gibi popüler kripto para borsaları rezerv kanıtı sunmaktadır.
Bahsettiğimiz avantajlara rağmen, rezerv kanıtının göz ardı edilemeyecek bazı dezavantajları da vardır. Çünkü rezerv kanıtının doğruluğu denetçiye bağlıdır. Üçüncü parti denetçiyle borsa iş birliği yapıyor olabilir. Ayrıca, rezerv kanıtı yapmak paranın denetim için borç alınıp alınmadığını tespit edemez. Bu, potansiyel olarak bir borsanın insanları şeffaflık adı altında yanıltmak için rezerv kanıtı yaptığı bir senaryoya yol açabilir.
Özetle, rezerv ispatının sunduğu çeşitli avantajlar gerekliliğini ortaya koymaktadır. Kripto dünyası için düzenlemeler artış gösterdikçe, kripto para borsaları rezerv kanıtı yöntemini daha fazla kullanacaktır. Sürecin bazı dezavantajları olsa da, müşteriler için güvence sağlar.
