Merkezsiz türev borsaları (decentralized derivatives), blockchain teknolojisi kullanarak finansal türev işlemlerinin yapılmasına imkan tanıyan bir tür kripto para borsasıdır. Bu yazımızda bu borsaları inceleyeceğiz.
Merkezi Olmayan Kripto Türevleri Nedir?
Türevler, dayanak bir varlıkla ilgili olan yatırım sözleşmeleridir ve geleneksel finans dünyasında yatırımcıların varlıkları doğrudan ellerinde tutmalarına gerek kalmadan alıp satmalarını sağlar.
Türevler, piyasa hareketleri hakkında spekülasyon yapmak, riski diğer taraflara devretmek ve kaldıraçlı pozisyonlar almak gibi avantajlar sunar.
Merkezi olmayan türevler, akıllı sözleşmeleri kullanarak sözleşme şartlarını otomatikleştirir ve aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Bu türevler, blok zincirine özgüdür ve sözleşme şartları yerine getirildiğinde zincir üzerinde otomatik olarak gerçekleşir.
Kripto piyasalarını takip eden merkezi olmayan türevler yaygın olsa da, bazı türev protokolleri itibari para ve emtia gibi geleneksel varlıkları da takip edebilir. Ayrıca, bazı merkezi olmayan türev protokolleri, temeldeki fiziksel varlıklara bağlı sentetik varlıklar oluşturmanıza izin verir.
Kripto türevleri sunan merkezi olmayan birçok borsa, yatırımcılara kaldıraç kullanma imkanı sunar. Kaldıraç, türev işlemleri yapanların az miktarda sermaye yatırarak potansiyel kazançlarını artırmasına olanak sağlar (tabii ki, risk de aynı oranda artar).
Diğer bir ifadeyle, belirli bir kripto paranın fiyatının artacağını düşünüyorsanız, o kripto para birimini mevcut piyasa fiyatından satın almak yerine – ki bu genellikle spot alım olarak adlandırılır – türevleri kullanarak daha az bir miktarı kaldıraçlı alarak daha yüksek kar potansiyeline sahip olabilirsiniz.
Merkezsiz Türev Borsaları (Decentralized Derivatives) Nedir?
Geleneksel finans dünyasında türev borsaları, yatırımcıların finansal enstrümanlar üzerinde bahis oynayabilecekleri ve risklerini yönetebilecekleri önemli bir rol oynar. Ancak, son yıllarda merkezi olmayan türev borsalarının popülaritesi arttı. Bu platformlar, blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler kullanarak, merkezi bir aracı kurum olmadan türev sözleşmeleri ticareti yapmanın yeni bir yolunu sunuyor. Bunlar, merkezi türev borsalarından farklı olarak, tamamen açık ve şeffaf bir şekilde işlem görürler ve yatırımcılara daha düşük işlem maliyetleri, daha yüksek likidite ve daha fazla gizlilik sağlarlar.
Merkezsiz türev borsalarına bir kaç örnek verelim:
Synthetix, merkezi olmayan bir türev borsası olarak tanınır ve kullanıcıların birçok farklı varlık sınıfından sentetik türevleri ticaret yapmasına olanak tanır. Synthetix, bir dizi akıllı sözleşme ve Oracle teknolojisi kullanarak, varlık fiyatlarının gerçek zamanlı olarak takip edilmesine olanak tanır. Bu da kullanıcıların gerçek varlıkları tutmaları veya değişimlerine maruz kalmaları gerekmeden farklı varlık sınıflarının getirilerine yatırım yapmalarına olanak tanır.
dYdX, merkezi olmayan bir türev borsasıdır ve spot ticaret ile vadeli işlemleri birleştirir. Kullanıcılar, diğer kullanıcılara karşı doğrudan işlem yaparak, çeşitli kripto para birimleri, tokenlar ve türev sözleşmeler üzerinde işlem yapabilirler. Bu borsa, yüksek kaldıraç oranlarına ve likiditeye erişim sağlar.
Nexus Mutual, merkezi olmayan bir sigorta borsasıdır ve merkezi olmayan türev borsalarında alım satım yaparken risklerini minimize etmek isteyen kullanıcılar için sigorta hizmetleri sunar. Kullanıcılar, akıllı sözleşmeler aracılığıyla kendi sigorta havuzlarını oluşturabilirler ve sigorta primlerini diğer kullanıcılarla paylaşarak risklerini azaltabilirler.
Augur, merkezi olmayan bir tahmin pazarıdır ve kullanıcılar, gerçekleşme olasılığı olan bir olayın sonucunu tahmin etmek için tokenlarını kullanabilirler. Kullanıcılar, tokenlarını belirli bir sonucun gerçekleşeceği veya gerçekleşmeyeceği şeklinde bahis yaparak kullanabilirler. Augur, akıllı sözleşmeleri ve Oracle teknolojisini kullanarak, bahis sonuçlarını otomatik olarak belirler ve kazanan kullanıcılara ödeme yapar.
Son olarak, GMX (Gaming Multiverse Exchange), merkezi olmayan bir türev borsasıdır ve özellikle oyun endüstrisi için tasarlanmıştır. Platform, oyuncuların dijital varlıklarını türevler halinde işlem yapmalarına olanak tanır. GMX, özellikle dijital varlık sahiplerinin risklerini azaltmalarına ve piyasaları daha iyi yönetmelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
Tüm bu merkezi olmayan türev borsaları, geleneksel merkezi türev borsaları ile karşılaştırıldığında bir dizi avantaj sunar. Kullanıcılar, türevler üzerinde daha yüksek bir dereceye kadar kaldıraç kullanabilirler, platformlar açık kaynaklıdır ve daha az aracıya ihtiyaç duyulur. Ayrıca, bu borsalar, merkezi borsalara kıyasla daha şeffaf, güvenli ve otomatiktir.
