Merkezsiz finans (DeFi) sektörü, 2020’de kripto para ve Blockchain ekosistemindeki en büyük hareketlerden birisiydi, ancak 2021’de yeni bir sektör olan NFT tarafından kısa süreliğine de olsa gölgede kalmış gibi gözüküyor.
NFT, Değiştirilemez Token anlamına geliyor (İng: Non-fungible Token). Bunlar, benzersiz öğelerin dijital temsilleridir ve genel olarak tahsil edilebilir bir şeydir. NFT’leri çok daha iyi bir örnek olması açısından müzayedelerde eşi benzeri olmayan antika veya özel üretim ürünlere benzetebiliriz.
NFT’lerin yükselişinin yanı sıra, satın alınabilecekleri ve satılabilecekleri yeni bir pazarların sayısında da bir artış, ve pazar gelişiminde bir ivme yakalandı. Rarible ise bu pazarlardan biridir ve kullanıcılara kodlama bilgisine ihtiyaçları olmadan kendi NFT’lerini basma seçeneğini verdi.
Birazdan sizler için oluşturduğumuz bu rehberde, bu pazara bir göz atacağız ve nasıl çalıştığını birlikte inceleyeceğiz. Buna ek olarak, projenin temellerine destek olan yerel Token RARI’nin detaylarına da bir göz atacağız.
Rarible Nedir?
Rarible dijital sanat ve NFT platformu, 2020’nin başlarında, değiştirilemez Token koleksiyon parçalarının basılması (Yeni NFT’lerin yaratılması işlemi), satın alınması ve satılması için açık kaynaklı bir pazar olarak piyasaya sürüldü. Bu platforma ücretsiz bir şekilde herkes erişilebilir. Sanat eserleri, herhangi bir kodlama bilgisi olmadan kolaylıkla oluşturulabilir ve kullanıcılar sevdikleri dijital sanat eserlerini de satın alabilir. Rarible, kolay yapısı sayesinde NFT’leriniz üzerinde tam kontrol sahibi olduğunuz, gözetim altında olmayan bir pazardır. Yaratıcılar ayrıca, Rarible tarafından verilen bir Proof of Provenance aracılığıyla sanat eserleri için Fikri Mülkiyet (IP) haklarına sahip olabilirler. Tahsil edilebilir NFT’lerin işlemleri, NFT’nin fiyatı dışında çok az bir maliyetle (İşle ücreti) hızlı ve kolay bir şekilde tamamlanabilir. Kısaca Rarible, insanların sanat eserlerini yayınlayabildiği, satabildiği ve diğer insanların beğendiği eserleri kolayca satın alabildiği bir NFT platformudur.
Rarible Projesinin Temelleri
Rarible’ın temellerini incelemek, projenin yeni ortaya çıkan bir NFT ekosisteminde, ilkler arasında olduğunu söyleyip konuyu kapatacak kadar basit değil. Bu alanın neye dönüşeceğinden veya kullanıcılarının ihtiyaçlarının ne olacağından henüz emin değiliz. Bunun yanı sıra, Rarible, yaratıcılara benzersiz dijital eserler tasarlama fırsatı sunarken, aynı zamanda kendi kreasyonlarıyla ilgilenen alıcılar ve koleksiyoncularla bağlantı kurmalarına da olanak tanıyor. Ve böylece bir satış platformundan çok daha fazlası haline geliyor.
Platform, sanat ve teknolojinin her zaman bir arada olmadığını biliyor ve sanatsal eğilimleri olan ancak teknik uzmanlığı olmayanlara hitap edecek şekilde tasarlanıyor. Bu, herkesin kendi NFT’lerin oluşturabilmesine ve bunları sergilemek ve satmak için pazara katılabileceği tamamen kapsayıcı bir topluluğa uyum sağlamasına yarıyor.
Diğer yandan Rarible’ın nihayetinde bir DAO (Decentralized Autonomous Organization) olmayı hedeflemesi de onun güçlü yönlerinden biri. Projenin kendi yerel Token’ı çıkartan ilk NFT tabanlı proje arasında olması ve RARI sahipleri için topluluk yönetişimi vaat etmesi birçok kimse için güzel bir hizmet. Bu tür topluluk katılımı, topluluğun ve aynı zamanda piyasanın büyümesi için olumlu bir zemin oluşturur.
Rarible’ın bir diğer gücü de DeFi (Decentralized Finance) ekosistemi ile birleşmesidir. Yearn Finance, Rarible’daki YInsure projesine bağlanarak, Token şeklinde sigorta verilmesini teşvik ediyor. Bu aynı zamanda DeFi ve NFT toplulukları arasında bir bağlantı oluşturarak iki grup arasında çapraz büyümeyi teşvik ediyor ve topluluklar arası etkileşimi arttırıyor.
RARI Token’a değineceğiz ama öncelikle anlatmamız gereken birkaç nokta daha var, mesela, Rarible NFT Marketplace. Burası aslında Rarible’nin merkezi diyebiliriz, şayet çoğu işlem buradan ilerliyor. Gelin detaylara bakalım.
Rarible NFT Marketplace
Rarible’daki kullanıcıların, kendi benzersiz NFT’lerini oluşturmak için platformu kullanabildiğini veya başkalarının kreasyonlarını toplamak için pazara göz atabileceklerini daha önce söylemiştik. Oluşturulan her NFT satış için listelenebilir, ancak bu bir gereklilik değildir. Kullanıcılar, oluşturdukları NFT’leri saklamakta veya başkalarına hediye etmekte tamamen özgürdür. Hatta isterlerse OpenSea platformunda bile NFT’leri listeleyebilirler.
Rarible’ı kullanmak için Ethereum (ETH) gerekir ve kullanıcıların Rarible’da etkileşimde bulunmak için Ethereum uyumlu bir cüzdan bağlamaları beklenir. Uygun cüzdanlar arasında Metamask, Fortmatic, Coinbase Wallet, MyEtherWallet veya WalletConnect örnek olarak verebiliriz.
Rarible’ın mükemmel özelliklerinden biri de, herkesin kendi benzersiz dijital sanatını yaratabilmesi demiştik. Hiçbir kodlama bilgisi veya deneyimine ihtiyacınız yoktur, platform olabildiğinde size her şeyi teker teker gösterip, yönlendirmekte.
Açık bir pazar yeri olarak herkes bir NFT oluşturmak, kreasyonlarını satmak veya başkaları tarafından oluşturulan NFT’leri satın almak için platforma erişebilir. İşlemler ETH kullanılarak yapılırken, Rarible’ın yerel belirteci RARI’dir. Bu noktayı karıştırmamak lazım. RARI platformun yerel Token’ı olsa bile işlemler Ethereum kullanılarak gerçekleştirilmekte.
Peki Nasıl NFT Oluşturuluyor?
Rarible’da NFT’lerin basılması, platformun en harika yönlerinden biri. Herkes sadece gerekli GAS (İşlem ücreti) ücretlerini ödeyerek platformda NFT eserlerini yaratabilir. Bu, Rarible’ı oldukça benzersiz kılar ve dijital sanatçıların küratörlüğünü yapan Makers Place ve SuperRare gibi diğer platformlardan sıyrılmasını sağlar. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu, birçok yetenekli genç ve hevesli sanatçıların ilgisini artırdı ve platforma kendisini çekti.
Platform herkese açık olduğu için maalesef dolandırıcılara da kapılarını açtı. Ancak Rarible, bu dolandırıcılara karşı savaşıyor ve sanatçıları incelemek ve kullanıcılarının sahte bir projeyle uğraşmamalarını sağlamaya yardımcı olmak için bir doğrulama süreci oluşturuyor.
Proje aynı zamanda ünlüler arasında da popüler hale geliyor. Şubat ayında platform, milyarder Marc Cuban’ı, ünlü rapçiler Soulja Boy ve Linkin Park’tan Mike Shinoda ile aktris Linsey Lohan’ı ağırladı.
Madem NFT hakkında bu denli konuşuyoruz, gelin bir NFT nasıl oluşturulur adım adım inceleyelim. Kağıt kalem hazır mı?
- Rarible.com’a gidin ve Ethereum uyumlu cüzdanınızı (örn: Metamask) bağlayın.
- Sayfanın sağ üst kısmındaki mavi “OLUŞTUR” düğmesini tıklayın.
- Tek bir NFT veya birden çok baskıya sahip bir NFT basmayı seçin.
- Resminizi, videonuzu veya müzik dosyanızı yükleyin.
- Bir fiyat, isim, açıklama, telif hakları ve diğer ilgili bilgileri belirtin.
- Öğe oluştur’a tıklayın.
- Cüzdanınız sizden imzalamanızı ve gas ücretlerini ödemenizi isteyecektir. Gas ücretleri bazen yüksek olabileceğinden, Ethereum gas ücretlerini izlemeye ve NFT’nizi basmak için doğru zamanı seçmeyi tavsiye ediyoruz. Her güzelin bir kusuru var sonuçta.
Tebrik ederiz, NFT’nizi bastınız, kim bilir, belki milyonlarca dolarlık bir eser yaratmış olabilirsiniz. NFT dijital sanatının yaratılmasıyla, herkes tamamen benzersiz bir sanat eserinin yaratıcısı olabilir. Aynı zamanda bir değer deposu olarak hizmet etme ek avantajına da sahiptir. Böylece NFT yaratıcısı veya onu satın alan sahibi, onu istediği şekilde değerlendirebilir.
Rarible’ın Artıları ve Eksileri
Artıları
- Açık kaynak kod tabanlı oluşu
- Saklama dışı pazar yeri oluşu
- Kodlama bilgisi olmadan dijital eserler oluşturup ve bastırabilme
- Düşük maliyetlerle eşler arası ticaret (NFT)
Eksileri
- Wash ticareti ile kötü amaçlı kişilerin, haksız bir şekilde RARI Token’larına erişmesine izin verebilir
- Projenin gelecekteki yönünü gösteren herhangi bir WhitePaper veya yol haritası yok
- Yalnızca Ethereum Blockchain ağının NFT’lerini destekliyor
Yerel Token RARI Hakkında
Rarible’ın bir başka ilginç özelliği de kendi yerel Token’ını alan ilk NFT projesi olmasıdır. RARI belirteci, NFT ekosisteminde piyasaya sürülen ilk yönetişim Token’ınıdır. Rarible ekibi tarafından duyurulduğu gibi:
“RARI: Rarible’ın yönetim simgesidir. RARI, Rarible’daki en aktif içerik oluşturucuların ve koleksiyoncuların herhangi bir platform yükseltmesi için oy kullanmasını ve küratörlük ve moderasyona katılmasını sağlar.”
RARI, toplam 25.000.000 arz ile oluşturuldu ve aşağıdaki şekilde dağıtılıyor:
- Temmuz 2020’de %10 Token Airdrop edildi. Bunun %2’si Rarible kullanıcılara, %8’i ise tüm NFT sahiplerine tahsis edildi.
- Token’ların %60’ı piyasa likidite madenciliğine tahsis edilmiştir. Her hafta, alıcılara ve satıcılara dağıtılan 75.000 RARI Token’ı serbest bırakılır.
- RARI Token’larının %30’u yatırımcılara ve ekibe tahsis edilir.
RARI Nasıl Elde Edilir
RARI Token’ları, Poloniex, SushiSwap ve 1inch Exchange dahil olmak üzere çeşitli borsalarda satın alınabilmesine rağmen, Rarible pazarından satın alınamaz.
Belki de RARI’yi edinmenin en iyi yolu Marketplace Liquidity Mining’dir. Bu, ekibe ve yatırımcılara tahsis edilmeyen veya airdrop ile toplam arzın %60’ını dağıtmak için kullanılan süreçtir. Marketplace Liquidity Mining’de her hafta Pazar günleri 75.000 RARI Token dağıtılıyor.
Jetonların yarısı pazardaki alıcılara, diğer yarısı ise pazar yeri satıcılarına gidiyor. Bu Pazar Alanı Likidite Madenciliği, Rarible piyasasında etkinliği teşvik etmeye çalışır, çünkü ne kadar çok alırsanız veya satarsanız, haftalık RARI Token dağıtımınız o kadar artar.
Rarible’nin Arkasındaki Ekip
Maalesef Rarible web sitesi, projenin kurucuları veya platformu büyütmek ve iyileştirmek için çalışan geliştirme ekibi hakkında size fazla bilgi vermemeyi tercih etmiş. Ancak biraz araştırma yaparak, Rarible’ın Alexei Falin ve Alexander Salnikov’un projenin beyni olduğunu keşfetmek mümkün.
Alexander Salnikov, proje ilgili tüm faaliyet yelpazesini içeren Rarible’ın Ürün Müdürü olarak listelenmiş. Rarible Alexander’ın yaratmasından önce, Humaniq de dahil olmak üzere diğer birkaç kripto projesi ve girişimiyle bağlantılıydı.
Alexei Falin hakkında, Güney Kaliforniya Üniversitesi’ne gitmesi dışında çok az bilgiye sahibiz ve Rarible’ı kurmadan önce, iOS 10 çıkartma paketleri için bir pazar olan Sticker.place’in kurucu ortağı olduğu dışında çok bir bulamıyoruz.
LinkedIn’de, halkla ilişkiler, iletişim ve topluluk geliştirme alanlarında çoğunluğu elinde bulunduran 21 Nadir çalışanın bir listesi bulunuyor. Bu, platformun şu anda en çok pazarlama ve sosyal yardımla ilgilendiğini gösteriyor.
Son Söz
Rarible, NFT pazarında kesinlikle bir ses yaratmayı başardı ve bu da hızlı bir büyümeye yol açtı. Şu anda NFT alanında en çok izlenen projelerden biri ve DeFi’ye olan köprüsü ile o alanda da bilinirliğini artırmakta. Ekip proje etrafındaki bazı endişeleri giderebilirse, proje kendisini günümüzün NFT çılgınlığı ile birlikte 2021 veya 2022’deki en iyi projelerden biri yapabilir.
Fakat hala bazı endişeler mevcut, bu endişeler arasında platformu rahatsız etmeye devam eden Wash ticareti ve teknik inceleme ile yol haritasının eksikliği yer alıyor. İlk durumda, projeye olan güven kesinlikle zedeleniyor ve ikinci durumda, şeffaflık ve planlama eksikliğine ilişkin endişeler bazı kullanıcıları veya yatırımcıları projeden uzak tutabilir.
Rarible, mevcut sorunlarda bile göz önünde bulundurulması gereken bir proje ve eğer bir içerik oluşturucuysanız, onu denemeye ve Rarible ekosisteminin önemli bir parçası olup olamayacağınızı görmeye değer bir deneyim olabilir.
