Giriş
Son zamanlarda, tüm gözler, merkezi olmayan finans (DeFi) ile ilgili projelere odaklandı. Compound, Aave ve MakerDAO gibi protokoller, finansal olanaklara yeni bir boyut kazandırdı. Arz-talep odaklı faiz oranları, flash loans ve kripto teminatlı stabilcoin’ler bunlara örnek verilebilir. Oyunun kurallarını değiştiren bu projeler arasında Ampleforth adlı yeni bir tanesi göze çarpıyor.
Ampleforth bir DeFi protokolüdür. Kripto para sisteminin hem içinde hem de dışında, paranın tasarlanma şeklini yeniden yapılandırmayı amaçlıyor. Hem enflasyonu hem de deflasyonu barındırabilen istikrarlı ancak esnek bir para birimi oluşturuyor. Bu sayede klasik finans ve defi sorunlarını aynı anda ele alıyor.
Ampleforth’un Tarihi
Ampleforth Evan Kuo tarafından kuruldu. Kuo, Kaliforniya Üniversitesi makine mühendisliği ve bilgisayar bilimi bölümünden mezun oldu. Pythagoras Pizza’nın CEO’luğunu yaptı. Pizza şirketi, pizza markasını tokenleştireceğini duyurdu. Amaçları, hizmet sektöründeki işçiler için teknoloji girişim çalışanları ile aynı ekonomik hareketliliği sağlayabilmekti. Basit görevleri tamamlayarak Pythagoras Pizza’daki bir hisseyi temsil eden tokenler kazanılabiliyor. Bu tokenlerden, şirket içi çalışanlar, üçüncü taraf teslimat sürücüleri, müşteriler ve satış ortakları yararlanıyor.
Bu proje Pantera Capital yatırımcılarının dikkatini çekti. Yatırımcılar, Evan Kuo’ya ulaştılar ve Brandon Iles ile tanıştırdılar. Iles daha önceden Google ve Uber’de çalışmış dikkat çekici bir isim. SEO ve makine öğrenimi konusunda da uzman. Brandon Kuo ile görüştükten sonra ilk adımlar atılmaya başlamıştı. İlerleyen aylarda Ampleforth çeşitli yerlerden aldıkları yatırımlarla kuruldu. Huobi, Coinbase CEO’su Brian Armstrong ve Pantera Capital bu yatırımcılardandı.
Kuo ve Iles, Ampleforth’u yaratırken Hoover Enstitüsü’nün beyin takımından destek aldılar. Ampleforth, ünlü ekonomist ve filozof Fredrich Hayek tarafından önerilen Ducat adlı teorik bir para biriminden esinlenerek modellendi. Bu sistemde gıda, petrol, konut, kıymetli madenler gibi emtialara karşı alım gücünü korumak için toplam arz genişleyebiliyor veya daralabiliyor.
Ampleforth Nedir?
Ampleforth, arzını talebe göre ayarlayan bir kripto para birimi olarak dikkat çekiyor. Başlangıçta Ampleforth, Ethereum blokchaini üzerinde bir ERC-20 tokeni olarak inşa edildi. Her bir AMPL tokeni, bir Ample olarak adlandırılıyor. Talep arttığında, toplam AMPL arzı artıyor. Talep düştüğünde de toplam arzı azalıyor. Bu, ekonomik baskıdan bağımsız olarak satın alma gücünü korumak uygulanan bir esnek sistem. Yapılan bütün tedarik ayarlamaları, tüm AMPL cüzdan bakiyelerine doğrudan yapılır. Bu cüzdanlarda ham sayısal değişiklikten bağımsız olarak toplam AMPL arzının yüzdesi korunur.
Ampleforth genellikle stabilcoin olarak görülse de aslında öyle değil. Sadece Ampleforth’un amacı temelde stabilcoin’ler ile aynı işlevi sağlamak. Ancak USDC gibi ABD doları veya MakerDAO’nun DAI stablecoin’i gibi kilitli Ethereum varlıkları tarafından desteklenmiyor. Ampleforth protokolünün temel olarak ele almaya çalıştığı emtia parasında (altın, gümüş vb.) ve fiat parada (USD, EUR, vb.) bulunan büyük ölçekli sorunları anlayana kadar bu gerçek bir zeka oyunu gibi görünebilir.
Altın gibi emtia değerleri mükemmel değer saklama aracı olarak görülüyor. Ancak esnek bir arzı olmadığından deflasyon riski taşıyor Dünya’daki altın arzı neredeyse sabittir ve piyasaya yalnızca madencilik yoluyla yavaş yavaş altın girmeye devam eder. Talebi karşılamak için daha fazla para basamazsınız. Çünkü temsil edilen altına karşılık gerekli gerçek altın sınırlıdır. Talebi karşılamak için yeterli parayı basamamak, uluslararası ticaretin duracağı ve dünya ekonomisinin söneceği anlamına gelir. Bu nedenle, fiat para birimleri, deflasyon riski olmadan uluslararası talebi karşılamanın bir aracı olarak yaratıldı.
Ampleforth’un Avantajı
Fiat para birimlerinin değerleri, o para biriminin talebine bağlıdır. Fiat para birimlerinin basılması, uluslararası talebi karşılayacak şekilde arz ayarlamayı mümkün kılar. Ancak iki sorun vardır: para arzı yalnızca gerçekçi bir şekilde büyüyebilir (basılabilir) ve yaratılan arz küçülemez (yok edilemez). Ampleforth, arzını talebi karşılayacak şekilde ayarlarken değerini koruyabildiği için kendisini bu ikilemin çözümü olarak sunuyor. Ampleforth whitepaper’da verilen örnekle bu durumu açıklamaya çalışmışlar. Alice’in cüzdanında 1 USD değerinde 1 AMPL olsun. AMPL’ye olan talep aniden yükselsin ve AMPL’nin piyasa fiyatı 2 USD’a çıksın. Ampleforth protokolü arzı ayarlar ve şimdi Alice’in her biri 1 USD değerinde 2 AMPL’si olur.
Ampleforth Ön Satışları
Ampleforth ilk borsa üzerinden yaptığı satışta ve ICO’sunda yaklaşık toplam 10 milyon dolar topladı. 2. ICO’su ise 2018 de gerçekleşti ve 3 milyon dolar seviyesine ulaştı. Borsa üzerinden satış Bittfinex üzerinden gerçekleşmişti ve neredeyse 11 saniyede tokenler tükendi. Kullanıcıların ön satışa katılabilmek adına kimliklerini onaylamaları gerekiyordu.
AMPL tokenleri başlangıçta 50 milyon maksimum arz olacak şekilde planlandı. Bu tokenlerden %23.2 ekosisteme, %18.5 ilk yatırımcılarına, geliştirici ve danışmanlara %25 oranında token ayrıldı. Ekosisteme ayrılan fon üzerinden ortaklıklar kurulması ve bir topluluk yaratılması hedefleniyor. İlk yatırımcıları arasında Pantera Capital ve Brian Armstrong da bulunuyor.
Ampleforth Yol Haritası
Ampleforth projesinin belirgin bir yol haritası bulunmuyor. ICO sırasında bir harita yayınlanmıştı ancak bu yol haritası o günden sonra başka bir mecrada görülmedi. Diğer yandan geliştiriciler bir ilerleme kaydettiklerinde sosyal medya üzerinden kullanıcılar ile düzenli olarak bilgi paylaşıyorlar.
Geçmişte Ampleforth adına birkaç önemli gelişme oldu. Ampleforth’un geliştirmesi Ampleforth Geyser devreye sokuldu. Bu geliştirmeyle beraber ağda büyük değişiklikler mevcuttu, yine de geliştiriciler Ampleforth’un deneysel bir tarafının da olduğunu ve güncellemelerin süresinin bu yüzden kestirilemediğinin altını çizdi.
Üzerinde durulması gereken bir diğer konu ise Ampleforth’un sadece Ethereum blockchain’inde değil EOS’a da uygun çalışabilmesiydi. 2019 yılında yapılan bir soru-cevapta Kuo protokolün birçok blockchain ile aynı anda çalışmasının kritik olduğunu bu sayede daha fazla kullanıcıya ulaşabileceğini belirtti.
