Giriş
Kripto para alanında rekabetin yüksek seviyelerde olduğunu söylemek yanlış olmaz. Yeni bir değer sınıfı olduğu için rekabetin ortaya çıkması oldukça doğal. Diğer yandan kripto para alanında birlikte çalışma ve yardımlaşma söz konusu olduğunda NEAR Protocol’ün önde geldiğini söyleyebiliriz. NEAR Protocol başlangıçta adını YouTube üzerinden duyurdu. Geliştiriciler YouTube’da oldukça aktifti ve projelerini insanlara tanıtmak için çaba harcadılar. Bu sayede projenin başlangıcından itibaren projeye destek hiç eksik olmadı.
NEAR Protocol’ün Kısa Tarihi
NEAR Protocol iki parlak aklın ürünü: Alexander Skidanov ve Illia Polosukhin. İkili Y Combinator adı verilen start up destekleme programında tanıştı. Y Combinator aynı zamanda Coinbase, Dropbox, Filecoin ve Reddit gibi başarılı girişimlerin de ev sahipliğini yapmış bir oluşum. Y Combinator böylece NEAR’ın da ortaya çıkmasında büyük rol oynamış oldu.
Alex ve Illia’nın öz geçmişi oldukça sağlam. Alex NEAR’a başlamadan önce Microsoft’ta yazılım mühendisliği alanında çalıştı. Illia ise Google’da Google Translate’in yönetici mühendislerinden biriydi.
Alex ve Illia projelerini 2018 yılında duyurduklarında ekip toplamaları tabii ki çok zor olmadı. Üstelik klavyenin herhangi bir tuşuna basmamışken 15 milyon dolar fonlamaya sahip oldular. Proje ekibi o günden bu yana 50 kişiye ulaştı. San Francisco merkezli proje Ethereum, Solana, Cosmos ve Polkadot’a komşuluk ediyor. NEAR’ın ana ağı 13 Ekim 20210’de piyasaya çıktı ve sadece 2 yıl içerisinde blockchain dünyasındaki gelişmelere yetişmeyi başardı.
NEAR Protocol Ne İşe Yarar?
NEAR Protocol akıllı sözleşmelerle çalışan bir kripto para blockchain’i. Temelde geliştirici dostu olarak tasarlandı ve merkezsiz uygulamalara ev sahipliği yapabiliyor. Aynı zamanda NEAR Ethereum ile uyumlu çalışabiliyor.
NEAR saniyede 100 bin işlem yapabilmek için Nightshade ve blok üretim mekanizması Doomslug’ı kullanıyor. Platform içerisindeki işlem ücretleri o kadar düşük ki neredeyse görmezden gelinebilir bir miktarda. Bu yüzden ücretler özel bir ölçüm birimi olan “yocto” birimiyle adlandırılıyor.
NEAR Protocol Nasıl Çalışır?
NEAR performansını en iyi hale getirebilmek adına delegated proof of stake (DPoS) konsensüs mekanizmasını kullanıyor. Bu yüzden ağ sharding adı verilen iyileştirmeden faydalanıyor. Ancak Polkadot’un kullandığı sharding sisteminin aksine NEAR’da her bir parça aynı blockchain’in parçası olarak görülüyor.
Nightshade ve Doomslug
NEAR’ın kullandığı bu sistem Nightshade adını alıyor. Blockchain her küçük bir parçaya ayrıldığında o parçanın o anki görüntüsü alınıyor ve her parçanın kendi doğrulayıcıları oluyor. Doğrulayıcılar her blok oluşturulduğunda kendilerinde bulunan parçanın durumunu ana zincir ile paylaşabiliyor. Bu sistemi bir ana yolun yan yollara ayrılarak tekrar birleşmesi gibi gözümüzde canlandırabiliriz.
Ağın etkili çalışmasını sağlayan bir diğer mekanizma ise Doomslug. Basitçe Doomslug onaylayıcıların sırayla blok üretmesine olanak tanıyor. Sıra döngüsü 12 saat sürüyor ve bloklar yaklaşık birkaç saniyede bir oluşturuluyor.
NEAR Protocol Staking
NEAR ağında blok ödülleri enflasyon sayesinde ödeniyor. Tokenlerin enflasyonu yıllık %5 olarak belirlendi. Her blok ödülünün %90’nı onaylayıcılar ve staking havuzlarına gidiyor. Kalan %10’luk kısım ise gelecek harcamalar için NEAR hazinesine gönderiliyor.
Bir kullanıcı NEAR’da onaylayıcı node olmak isterse NEAR tokenleri stake etmesi gerekiyor. Stake edilmesi gereken token miktarı ağdaki mevcut token miktarına göre değişiyor. Ayrıca token miktarına göre 12 saatlik süreçler sonunda blok ödülleri dağıtılıyor. Her parçada 100 koltuk oluyor ve onaylayıcı olabilmek adına en azından kullanıcıların 1 koltuğa sahip olması gerekiyor.
NEAR Token
NEAR blockchain’ine özgü kripto para olarak NEAR yaratıldı. Stake edilmesi gereken kripto para olarak da NEAR kullanılıyor. Ağ ücretleri NEAR ağında oldukça düşük. Enflasyona dayalı ödül sistemi olsa da NEAR enflasyonu 1 milyar işleme ulaştığında enflasyon oranı 0’a düşürülüyor.
NEAR tokenlerinin başlangıçta nasıl dağılım göstereceği planlanmıştı. Topluluk ve oluşturulacak program ödüllerine %17.2 , ilk yatırımcılara %14, destekçilere %17.7 ayrıldı. Ayrıca tokenlerin %12’si tokenin ICO’sunda satışa çıkarıldı.
NEAR Protocol ICO’su
NEAR ICO’su Ağustos 2020’de CoinList’te yer aldı. Çok fazla talep alması nedeniyle token satışı ertelenmişti. ICO’da 120 milyon NEAR tokeni yaklaşık 0.30 dolardan satıldı ve yaklaşık 33 milyon dolar toplandı. Bu miktar NEAR tokenlerinin %12’sine denk geliyordu, başlangıç arzı 1 milyar token olarak belirlenmişti. ICO’nun sonlanmasından sonra tokenler kilitli kaldı. Ekim ayında piyasaya çıktığında 2 dolardan değer gördü. ICO fiyatının 6x fazlasıyla getiri sağladı.
NEAR’ın kalan arzının %17’si topluluk ödülleri için ayrıldı. %14’ü geliştirici ekibine gönderildi.
NEAR Protocol Yol Haritası
NEAR geliştirmeleri 2018’in sonundan bu yana oldukça yoğun gerçekleşti. 2019 yılında birden fazla test yapıldı. Nisan 2020’de ana ağ çalıştırılmaya başladı. Başlangıçta tokenler transfer edilemiyordu ancak sonradan transfer seçeneği aktif edildi. Ana ağ sonrası dönemde ise staking yapılabildi ve ağ tam anlamıyla çalışmaya başlamıştı.
Yol haritasında kayda değer birçok nokta var. İlki bilgisiz teknoloji adı verilen gizli işlemler. Zcash benzeri bu uygulamanın NEAR’a ekleneceği biliniyor. İkincisi ise özel shard’lar. Özel shard’lar sayesinde kurumlar kendi özel shard’larına sahip olabiliyor bu sayede daha hızlı ve güvenli zincirlerini oluşturabiliyorlar.
NEAR pazarlamaya para harcamak yerine geliştirmeye harcamalarını yaptı. Bu sayede akıllı sözleşmeler alanında kripto para dünyasının geri kalanına ayak uydurabildi. Bu strateji teknik açıdan geri dönüşünü sağladı diyebiliriz. Tıpkı birçok yatırımcının radarına yakalanmayan diğer projeler gibi NEAR’da geleceği parlak projeler arasında.
