DAO, “Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon”un İngilizce kısaltmasıdır. DAO, akıllı sözleşmelere yazılan yönetişim kuralları altında, merkezi olmayan bir şekilde çalışan çok sayıda katılımcıdan oluşan bir topluluğu ifade eder. Katılımcılar genellikle bir blok zincirindeki geliştiriciler veya kullanıcılardır. Kararlar, bir elektronik oylama sistemi ve bir dizi tanımlanmış kural aracılığıyla bir topluluk tarafından verilir. İşleyiş veya düzenleme işlevlerini merkezileştiren harici bir organ yoktur. Hükümet veya merkez bankası gibi herhangi bir varlık veya kurum tarafından kontrol edilmezler. Blok zinciri ağının bir parçası olan düğümlerin fikir birliği ile çalışırlar. Blok zincirine yazıldıkları için yönetişim kuralları şeffaf ve değişmezdir. Tüzük veya hesapları manipüle etmek imkansızdır.
DAO’ların, temel özelliği özerk olmalarıdır. Yani insan müdahalesi olmadan da çalışabilirler. DAO’nun tüm mekanizması akıllı sözleşmelere ve blok zincir teknolojisine dayanır. Çalışanları veya bir merkez ofisi olması gerekmez. DAO iş yapısında bürokrasi de yoktur. Bu nedenle herkesin kuruluş veya şirket için alınan kararlar için oy hakkı ve söz hakkı vardır.
Dijital para birimlerinin merkezi olmayan yapısından ilham alan bir grup geliştirici, 2016 yılında DAO adını verdikleri bir uygulama tasarladı. 2020’de merkezi olmayan finansın (DeFi) patlaması, DAO’lara olan ilgiyi daha da artırdı.
Bir DAO Nasıl Oluşturulur?
Bir DAO’yu oluşturmak için, topluluğun tanımlanmış kurallara göre işleyişini sağlayacak akıllı sözleşmelere ihtiyaç duyulur. Akıllı sözleşmeler, ilgili tüm taraflar arasındaki anlaşmanın şartlarını içeren blok zincirinde özerk bir yönetişim token’ına sahip yazılımlardır.
Bir DAO oluşturmanın ilk adımı, tüm ekosistemi yönetecek kuralları oluşturmak ve tanımlamaktır. Bu kurallar akıllı bir sözleşmede yazılır ve saklanır. Bu akıllı sözleşmeler, içinde kaydedilen her şey herkes tarafından görülebildiği için açık ve şeffaftır. Ayrıca değiştirilemezler çünkü bir kez kaydedildiklerinde kimse içeriklerini değiştiremez.
İkinci aşama finansman aşamasıdır. Geliştiriciler veya ekipleri, yatırımcılarla farklı yatırım turlarında farklı token fiyatlarında iletişim kurar ve onlarla sözleşmeler imzalar. DAO yayınlandıktan sonra onlara token gönderme sözü verir. Karşılığında, bu tokenler potansiyel yatırımcılara oy hakkı verir.
Üçüncü aşamada, DAO, herkesin sahip olduğu token sayısına dayalı olarak, oylama ve konsensüs sistemi tarafından yönetilir durumdadır. Böylece, tamamen özerk ve herhangi bir dış kontrolden bağımsız hale gelir.
