Bitcoin ve kripto para birimleri uzun bir süredir varlığını hissettiriyor. Kripto Para piyasası her geçen gün adını daha fazla duyuruyor ve büyümesini hızla sürdürüyor. Birçok alanda karşımıza çıkan Bitcoin ve diğer kripto paralar kullanıcılarına çok fazla avantaj vaadediyor Kripto paraların özellikle Türkiye’de son 4 senedir ciddi bir gelişme kaydettiğini söyleyebiliriz. Bitcoin artık Türkiye’de de çok fazla insana tarafından tanınıyor ve kullanımı giderek yaygınlaşıyor. Hâl böyle olunca insanların kafasında kripto paralarla ilgili birçok soru oluşuyor. Bunlardan biri de Bitcoin’in ve kripto paraların caiz olup olmadığına dair oluşan soru işaretleri. Peki Bitcoin ve kripto paralar gerçekten caiz midir, yoksa haram mıdır? İşte bu rehber yazımızda sorunuzun cevabını vermeye çalışacağız.
Bitcoin Helal Mi? Dinen Kullanımı Uygun Mu?
Ünlü ilahiyatçı ve yazar Hayrettin Karaman, yayınladığı bir köşe yazısında Bitcoin’in ve kripto paraların caiz olup olmadığı konusu ile ilgili merak edilenlere yer verdi. Kripto paraların aracıları aradan çıkartan çok farklı bir sistem olduğuna değinen ünlü yazar, bankaların aradan çıkmasının olumlu bir yanı olduğunu düşünüyor. Ancak tüm bu düşüncesine rağmen Bitcoin ve kripto paraların şifreli yapısının kara para aklamayı mümkün kıldığını açıkça söylemese de imâ eden Hayrettin Karaman, bunun birçok açıdan büyük bir olumsuzluğu beraberinde getirdiğini düşünüyor
Deneyimli yazar Karaman yazısında, Kripto paraların ve Bitcoin’in özellikle madencilik altyapısı sebebiyle büyük israfa yol açtığını ifade ediyor. Ayrıca konu hakkında aşağıdaki ifadelere değiniyor:
“Madencilik ile sistemdeki bazı şifreler çözülerek yazılımdaki paralar bulunmakta, bulanın malı olmaktadır. Sistemde 23 milyon bitcoin vardır. Bunlardan her biri bulundukça, yeni bitcoin bulma ve şifreleri çözme ihtimali daha da zorlaşmaktadır. Bunun için çok sayıda kişi birleşmekte, yüksek sistemli büyük bilgisayarla çalışılmaktadırlar. (İfade edildiğine göre, 0.01 btc kazanmak için 320 gb lık bir işlemciyle 12 ay çalışmanız gerekir.) Bu işlemcinin kurulma ve çalışma maliyeti çok yüksek.
Ayrıca çok elektrik tüketmesi söz konusu. Bu sistem çok gürültülü çalışmakta ve aşırı elektrik tüketimi sebebiyle, o ortamda aşırı bir sıcaklık meydana gelmektedir. Bundan dolayı, bu sistemin evde veya ev ortamında kurulması tavsiye edilmemektedir. Sistemin madencilik yönü, büyük İSRAF yönüdür”
Peki Kripto Paralar Varislere Aktarılabiliyor Mu?
Yazısında, Kripto paraların hukuksal boşluk nedeniyle miras bırakılamadığına da değinen Hayrettin Karaman, bunun insanların paralarını kaybetmesi anlamına geldiğini anlattı. Ancak yine de birçok kripto para borsası varislerin BTC veya diğer kripto paralarla ilgili miraslarını alabilmeleri için çeşitli girişimlerde bulunuyor.
Bitcoin’in ve kripto paraların dünyadaki fetva kurumları ve özellikle Diyanet tarafından uygun görülmediğinin altını çizen ünlü yazar, aşağıdaki 5 sebep ile kripto paraların caiz olmadığını ifade etti. Karaman’ın bahsettiği sebepler şu şekilde sıralanabilir:
- Kripto paralar yüksek risk unsuru taşımaktadırlar ayrıca fiyatlarında ciddi değişimler görülebilir.
- Aşırı elektrik tüketimi mal israfına ve ayrılan zaman da zaman ve enerji israfına yol açmaktadır.
- Sistemin gizliliği kara para aklama ve buna benzer suçlara müsade edebilecek türdedir.
- Hukuki düzenleme boşluğu, paraların kaybolmasına yol açabilir ve para miras ya da varislere kalmayabilir.
- Dijital kripto paraların şifreli olması, şifrenin kaybolması durumunda kripto paraların da kaybolması anlamına geliyor ve bu da uygun bir durum oluşturmuyor.
Karaman yazısını Bitcoin ve kripto paraların caiz olmadığını belirterek şu şekilde noktalamakta:
“Sonuç olarak, bu sisteme girmek ve kullanmak; yüksek risk taşıdığı, çok oynak ve kaygan sisteme sahip olduğu, aşırı elektrik israfına sebep olduğu ve hukuki boşluklar sebebiyle hırsızlık gibi suçlara ceza verilememesi, kara para aklamaya açık olması ve dijital para hesap sahibi öldüğünde varislere intikal etmemesi gibi sebeplerden dolayı caiz değildir.”
Bununla beraber Din İşleri Yüksek Kurulu 2017 yılında yaptığı açıklamada belirli kesimlerin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine yol açan dijital kripto paraların kullanımının caiz olmadığını da belirtmişti.
Tüm Bu Açıklamalar Gerçekten Haklılık Payına Sahip Mi?
Peki Karaman’ın yazısında üzerinde durduğu ve kripto paraların caiz olmadığına kanıt niteliğinde sunduğu 5 maddenin kaçı gerçekten de doğru kabul edilebilir? Birinci maddeye bakıldığında evet. Kripto paraların volatilitesini gerçekten de yüksek. Ancak yine de son yıllarda Türk Lirası da dahil olmak üzere birçok fiat paranın volatilitesinin de benzer noktalara çıktığını söylememiz mümkün.
İkinci maddeye bakıldığında ise buna da kısmen evet diyebiliriz. Gerçekten de aşırı elektrik tüketiminin en azından Bitcoin ve Proof-of-Work algoritması kullanan kripto paralar için doğru olduğu görülüyor. Buna rağmen PoS gibi farklı protokollerden faydalanan kripto paralar için bu sebep da geçerli değil.
Üçüncü maddeyi ele alacak olursak; nakit ve fiat paranın, kara para aklama konusunda kripto paralardan daha fazla kullanıldığını kanıtlayan çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Ancak buna rağmen nakit paraların kullanımı caiz olarak kabul ediliyor. Öyleyse benzer durumun kripto paralar için de geçerli olması mümkün olabilir.
Dördüncü maddeye bakıldığında, şu an için Türkiye’de kripto paralar hakkında yasal boşluk olduğu biliyoruz. Buna rağmen dünyanın farklı ülkelerinde bu boşluk her geçen gün kapatılmakta ve yakında ülkemizde de benzer bir durum görebiliriz.
Son maddedeki sebep ise birçok yönden çürütülebilir. Kripto para borsalarının kullanımı ile birlikte insanlar artık şifrelerini kaybetseler bile güvende olabiliyorlar. Bunun yanı sıra kağıt cüzdan, donanım cüzdanı ve buna benzer birçok farklı çözüm de ilgili duruma çare olabilir.
