Modern portföy teorisi (MPT) veya ortalama varyans analizi, belirli bir risk seviyesi için beklenen getiriyi maksimize edecek şekilde bir varlık portföyü oluşturmaktır. MPT, temel çeşitlendirme fikrini kullanır. Böylece farklı sınıflardan bir varlık portföyüne sahip olmak, benzer varlıklardan oluşan bir portföye sahip olmaktan daha az risklidir.
Temel anlayışı, bir varlığın risk ve getirisinin kendi başına değil, bir portföyün genel risk ve getirisine nasıl katkıda bulunduğuna göre değerlendirilmesi gerektiğidir. Risk için bir temsil olarak varlık fiyatlarının varyansını kullanır. Ekonomist Harry Markowitz MPT’yi 1952 tarihli bir makalesinde tanıtmış ve bu makaleyle daha sonra İktisadi Bilimler alanında Nobel Anma Ödülü’ne layık görülmüştür.
Modern Portföy Teorisi Nasıl Çalışır?
Modern portföy teorisi, herhangi bir yatırımın risk ve getiri özelliklerinin tek başına değerlendirilmemesi gerektiğini, genel portföyün risk ve getirisini nasıl etkilediğine göre değerlendirilmesi gerektiğini savunur. Yani, bir yatırımcı, daha yüksek bir risk seviyesi olmadan daha fazla getiri sağlayacak birden çok varlıktan oluşan bir portföy oluşturabilir. Alternatif olarak, istenen bir beklenen getiri seviyesinden başlayarak, yatırımcı bu getiriyi üretebilecek mümkün olan en düşük riske sahip bir portföy oluşturabilir. Varyans ve korelasyon gibi istatistiksel ölçümlere dayalı olarak, tek bir yatırımın performansı, tüm portföyü nasıl etkilediğinden daha az önemlidir.
Modern portföy teorisi, yatırımcıların getiriyi en üst düzeye çıkarırken piyasa riskini en aza indirmesine yardımcı olur. İki temel varsayımla başlar:
- Portföyünüzdeki varlıkları tek başına görüntüleyemezsiniz. Bunun yerine, hem potansiyel getiri hem de her bir varlığın taşıdığı risk düzeyi açısından birbirleriyle ilişkili olduklarına bakmalısınız. Bir portföye organik bir bütün olarak baktığınızda, her seçeneğin sunduğu riski dengelemek için performansları birbiriyle ilişkili olmayan farklı varlıklar seçebilirsiniz.
- Gelecekteki yatırım getirilerini tahmin etmek çok zordur. Bunun yerine, yatırımcılar, çeşitli yatırımların gelecekte nasıl performans gösterebileceğini tahmin etmek için geriye doğru uzun vadeli tarihsel getirilere bakmalıdır.
Bu ilkeleri göz önünde bulunduran yatırımcılar, farklı seviyelerde risk ve beklenen getirilere sahip bir dizi farklı portföyü modelleyerek ilerlerler.
Modern Portföy Teorisinin Avantajları ve Dezavantajları
MPT, çeşitlendirilmiş portföyler oluşturmaya çalışan yatırımcılar için yararlı bir araçtır. Aslında, borsa yatırım fonlarının (ETF’ler) büyümesi, yatırımcılara daha geniş varlık tiplerine daha kolay erişim sağlayarak MPT’yi daha kullanışlı hale getirdi.
MPT’nin belki de en ciddi eleştirisi, portföyleri aşağı yönlü riskten ziyade varyansa dayalı olarak değerlendirmesidir. Yani, aynı varyans ve getiri düzeyine sahip iki portföy, modern portföy teorisinde eşit derecede arzu edilir kabul edilir. Bir portföy, sık sık küçük kayıplar nedeniyle bu varyansa sahip olabilir. Bir başkası, ender fakat olağanüstü düşüşler nedeniyle bu varyansa sahip olabilir. Çoğu yatırımcı, katlanması daha kolay olan sık sık küçük kayıpları tercih eder. Post-modern portföy teorisi (PMPT), varyans yerine aşağı yönlü riski en aza indirerek modern portföy teorisini geliştirmeye çalışır.
