Stagflasyon, enflasyonun eşlik ettiği yüksek işsizlik veya ekonomik durgunluk olarak tarif edilir. Stagflasyon ifadesi, durgun ve enflasyon kelimelerinin birleşimidir. Paranın satın alma gücü azalırken, aynı zamanda ekonomik büyüme yavaşladığında ve mal ve hizmet arzı azaldığında stagflasyon ortaya çıkmaktadır. Durgunluk, ücretlerin düşmesine ve işsizlik oranlarının yükselmesine yol açarken, enflasyon fiyatların artmasına ve paranın değer kaybetmesine neden olmaktadır.
Stagflasyon, 1970’li yıllarda birçok ülkenin bir petrol şokunun sonucu olarak yüksek enflasyon ve durgunluk yaşadığı zaman tanındı. Hem enflasyonun ve hem de durgunluğun aynı anda görülmesi tüm dünyada şaşkınlık yarattı.
Temel olarak işsizlik ve enflasyon ters yönde hareket etme eğilimindedir. Bir durgunlukta, düşük talep ve düşük ekonomik faaliyet nedeniyle genellikle enflasyon oranında bir düşüş gözlenir. Dolayısıyla yüksek işsizliğin daha düşük enflasyona, düşük işsizlik seviyelerinin ise daha yüksek enflasyona karşılık gelmesi beklenir. Yüksek enflasyona nadiren bir durgunluk dönemi eşlik eder. Oysa Stagflasyon durumunda enflasyon ve işsizlik aynı anda görülür. Stagflasyon, enflasyonun yükseldiği, ancak üretimin düştüğü ve işsizliğin arttığı bir dönemdir.
Stagflasyonun Nedeni
Yavaş ekonomik büyüme ve artan işsizlik, stagflasyon için zemin hazırlamaktadır. Stagflasyon esas olarak arz şokları sonucunda veya hükümet politikalarının piyasa işleyişini bozmasıyla meydana gelmektedir. Arzın herhangi bir nedenle kısıtlandığı bir zamanda para arzı genişletilirse enflasyon ve durgunluk aynı anda görülecektir. Öte yandan vergiler ve faiz oranları artırıldığında da yatırımlar azalacak ve şirketler daha az üretim yapacaklardır. Bu durumda da enflasyon ve durgunluk aynı anda ortaya çıkarak stagflasyona yol açacaktır.
Stagflasyon Nasıl Çözülür?
Genelde enflasyonu düşürmeye yönelik politikalar işsizliği artırabilecek potansiyel taşır. İşsizliği düşürmeye yönelik araçlar ise enflasyonu artırabilecek niteliktedir. Özetle durgunlukla mücadele araçları enflasyona neden olurken, enflasyonla mücadele araçları durgunluğa yol açmaktadır. Bu durum ekonomi politikası için büyük bir ikilem yaratmaktadır. Dolayısıyla enflasyon ve işsizliğin düşürülmesi için geçerli olan çözümlerin stagflasyona karşı etkisiz olduğu düşünülmektedir.
Para politikasının aynı anda hem enflasyonu hem de durgunluğa çare olamaması stagflasyonun çözümünü zorlaştırmaktadır. Bu bakımdan stagflasyonla mücadele, maliye ve para politikasının eşgüdümlü hareketiyle yürütülür. Arz yönlü politikalarla üretimin ve verimliliğin artırılması, enflasyon olmadan yüksek büyümeyi sağlayacak tek politika olarak görülmektedir.
