Yatırımcıların aynı finansal aracı yanıltıcı bir aktiflik göstermek için aynı anda alım ve satım yapmasına Wash Trading denir.
Yatırımcı, bir satış yapar ve kendinden geri satın alır. Bazen wash tradeler iki kişinin ortak birliğiyle yapılabilir. Yani anlaşan kişilerden biri satış yapar ve diğeri sattığını alır. Bu işlemi yapan bir yatırımcı veya bir şirket olabilir. Bu manipülasyon sayesinde yatırımcı yapay bir hacim artışı oluşturur fakat bir kârı olmaz.
Wash Trading Neden Yapılır?
Bir yatırımcının kendi kenidine alım satım yapması birbirlerini geçersiz kılar, hatta çoğu zaman komisyonlar yüzünden zarar etmesine sebep olur. Bu durumda yatırımcının motivasyonu birkaç şey olabilir.
Alım satım hacmini artırmak, ürüne gerçekte olduğundan daha fazla talep olduğu izlenimini vermek, yeni yatırımcıları piyasanın hareketli olduğu için kendisine çekebilir. Bir yatırımcı, yüksek miktarda yatırımı olduğu fakat gidişatı iyi gözükmeyen bir yatırımını hayata getirmek için bu manipülasyonda bulunabilir.
Bir alıcıyla anlaşarak yapılan wash trading’de, satıcının komisyon ücretlerini alıcıya iletmesi için yapılabilir. Böylece açıkça alıp verilemeyen paralar insanlar arasında transfer edilmiş olur.
Wash Trading Nasıl Tespit Edilir?
Borsaların kendi kendine alım satımı engellemesinin en mantıklı yolu bu manipülasyonu tespit eden teknik çözümlerdir. Örneğin, eğer bir satıcının satışı ve alımı birbirine tam olarak uyarsa, sistem otomatik olarak satın alışı engelleyebilir.
Piyasa Yapıcılık
Wash trading ile piyasa yapıcılık farklı şeylerdir. Piyasa yapıcılar, markete likidite sağlayarak yatırımcıların alım satım yaparken yeterli para kaynağına sahip olmasını sağlarlar. Ayrıca, potansiyel yatırımcılara yardım ederek likiditenin azalmasını önlerler.
Diğer taraftan, kendi kendine alım satım vergi kârına maruz kalan bir işlemi kopyalar.
Büyük bankalar ya da finansal kuruluşlar piyasa yapıcılık ile yatırımcılara likitide sağlarken wash traderların amacı marketi manipüle etmek ve vergi indirimlerinden yararlanmaktır.
Wash Trading Yasal Mıdır?
Kısaca, hayır. Wash trading 1936’da “Commodity Exchange Act” kabulünden beri yasaktır. Türkiye de kendi kendine işlemin yasak olduğu ülkelerden biri. Ne yazık ki çoğu regülasyondan uzak olan kriptoda böyle bir yasak yoktur.
Kripto dünyasında wash trading birçok alanda kullanılabilir. Bazı kaynaklara göre 2021 yılında yapılan NFT satışlarından $44 milyarı wash tradingden az da olsa etkilenmiştir. Yapılan bir araştırmaya göre bazı NFT’ler aynı kişiye ait cüzdanlara ard arda 25 kez satılmıştır. Sadece araştırılan 110 vakada kâr neredeyse $9 milyondur.
Sonuç olarak wash trading, yapılan işlemlerin hacmi hakkında yatırımcıları yanıltmak için yapılan, illegal bir aktivitedir. Alım ve satım işlemleri kısa bir süre içinde ya da 30 güne kadar gerçekleşebilir. Bu market manipülasyonu birçok alanda gerçekleşebilmesine rağmen, kripto para alanında daha yaygındır.
