Son yıllarda dijital para birimleri hem günlük haberlerde hem de yatırımcı özelinde ön plana çıkmaya başladı. Kripto para hususunda hâlâ öne çıkan birçok engel var, ancak giderek daha fazla yatırımcı dijital para birimlerinin ve blockchain teknolojisinin öneminin farkına varıyor. Bu kapsamda da hayatımıza birçok farklı kavram girmeye başladı. Bunlardan birisi de “Coin yakma” işlemi. Peki nedir coin yakma? Ne işe yarar?
Coin Yakma
Coin yakma, temelde dolaşımda olan coin’leri dolaşımdan kalıcı olarak çıkarmak suretiyle toplam arzı düşürmektir.
“Coin yakma” terimi, bir yatırımcının somut para birimiyle bir eşleşme yaptığı imajını çağrıştırır. Tabii ki, dijital para birimleri yalnızca sanal biçimde var olduğundan, bu fiziksel olarak mümkün değildir. Bununla birlikte, fikir geçerli olan bir fikirdir. Motley Fool’a göre, kripto para yakma, kripto para madencilerinin ve geliştiricilerinin token’ları veya kripto paraları dolaşımdan çıkararak enflasyon oranlarını yavaşlattığı veya dolaşımdaki toplam kripto para arzını azalttığı bir süreçtir.
Coin Yakma İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir?
Peki bu nasıl başarılır? Dijital para dünyasında, madencilik yapıldıktan sonra token akışını kontrol etmek imkansız değilse de zordur. Token’ları dolaşımdan kaldırmak için, madenciler ve geliştiriciler bu token’ları alır ve daha sonra bunları elde edilemeyen özel anahtarlara sahip özel adreslere gönderir. Özel bir anahtara erişim olmadan, işlemlerde kullanmak amacıyla hiç kimse bu token’lara erişemez. Böylece, kripto paralar kullanılamaz hale gelir ve tüm niyet ve amaçlar için dolaşımdaki arzın dışındaki bir alana indirilir.
Madde madde anlatacak olursak, coin yakma şu adımlarla gerçekleştirilmektedir:
- Öncelikle coin için yakma fonksiyonu talep edilmektedir. Bu talep sırasında belirli bir miktar verilir.
- Sonrasında akıllı kontrat belirlenen cüzdanda coin bulunduğunu ve miktarın doğru olduğunu doğrular.
- Eğer cüzdan içerisinde yeterli miktarda coin yoksa, yakma işlemi gerçekleştirilemez.
- Eğer cüzdanda yeterli miktarda coin varsa, coin’ler cüzdandan düşürülür ve daha sonra yakılır.
Burada çok önemli bir detay var. Eğer coin’ler için yakma fonksiyonu başlatılırsa, coin’ler sonsuza kadar yok olur. Yani yakılan coin’leri geri getirmek mümkün değildir.
Kripto Para Yakmanın Arka Planı
Kripto para birimleri, bir kavram olarak kripto para yakmayı ilk keşfedenler değil. Aslında bu süreç, borsada işlem gören bir şirketin geri hisse senedi satın alma fikrine oldukça benzer. Bu tür şirketler, adi hisse senetlerini geri satın almak için nakit kullanır ve böylece tedavüldeki toplam hisse miktarını azaltır. Bu süreç, dolaşımda kalan hisselerin değerini güçlendirmeye yardımcı olur ve ayrıca hisse başına kazancı artırmaya da yardımcı olabilir; tedavüldeki hisselerin azalmasıyla, net gelirin hisse senetlerine oranı yükselir.
Kripto para yakma, benzer bir hedefe ulaşmayı umuyor. Geliştiriciler ve madenciler, arzdaki token sayısını azaltarak, dolaşımda kalan token’ları daha nadir ve dolayısıyla daha değerli hale getirmeyi umuyor.
Kripto para yakma genellikle aşağıdaki amaçlar için yapılır:
- Yeni token veya madeni para yapmak için (proof of burn)
- Token veya token sahiplerini ödüllendirmek için
- Bir ICO veya token satışından sonra satılmayan token’ları veya kripto paraları yok etmek için
Coin Yakma Kategorileri
Coin yakma işlemi söz konusu olduğunda iki ana kategori bulunmaktadır:
Protokol seviyesinde entegre: Bu kategori, tasarım gereği belirli bir blok zincirinin çekirdek protokol seviyesine eklenen kripto para yakma modellerini ifade eder. Başka bir deyişle, bir kripto paranın tasarımı nedeniyle otomatik olarak gerçekleşen herhangi bir para yakma bu kategorinin bir parçasıdır.
Ekonomi politikası olarak uygulanması: Bu kategori, bir kripto para biriminin kod / protokol katmanına entegre edilmemiştir. Bunun yerine, uygulama, ekonomik politika veya olay olarak kripto para birimi projesinin kendisi tarafından başlatılır. Bir defalık bir şekilde yapılabilir veya periyodik bir zaman diliminde tekrarlanabilir. Sıklıkla karşılaştığımız coin yakma işlemi budur.
Popüler Kripto Para Yakma İşlemleri
En popüler örneklerden biri, ağın protokolünde kodlanmak yerine manuel olarak gerçekleşen bir Para Yakma işlemi olan Binance’tir. Şirket, her üç ayda bir (platformlarında gerçekleşen işlemlerin sayısına bağlı olarak) belirli bir miktarda token satın alır ve ardından bunları dolaşımdaki arzdan kaldırır. Hedefleri, toplam arzlarını daha uzun bir süre içinde 200.000.000 madeni paradan 100.000.000’e düşürmektir.
Coin Yakma İşlemi Avantaj Sağlıyor mu?
Kripto para projeleri, coin’lerini yakarak ciddi anlamda önemli birer avantaj elde etmektedir. Bununla beraber token sahipleri de bu avantajdan kendilerine düşen payı alırlar. Yakılan coin’ler enflasyon oluşmasına engel olur. Bu sayede coin’lerin de sürdürülebilirlikleri artmış olur. Bu işlem sonrasında fiyat istikrarı sağlandığı için coin sahipleri coin’i ellerinden çıkarmak istemez. Bu da ağın çalışma süresi ve bant genişliğine büyük fayda sağlar.
Bununla beraber bazı projelerde ise coin yakma işlemi işlemlerin hzılı gerçekleşmesini sağlarken aynı zamanda kullanıcıların da güvenliğini arttırır.
Kripto Para Birimlerinde Proof of Burn
Proof-of-Burn, dağıtılmış fikir birliği için bir yöntemdir ve proof of work ve proof of stake için bir alternatiftir. Ayrıca bir kripto para birimini diğerine önyükleme için de kullanılabilir.
Buradaki fikir, madencilerin / katılımcıların bazı kripto paraları yaktıklarına, yani onları doğrulanabilir şekilde harcanamaz bir adrese gönderdiklerine dair kanıt göstermeleri gerektiğidir. Bu, proof of work gibi pahalıdır, ancak yanmış temel varlık dışında hiçbir kaynağı tüketmez.
Kripto para yakma veya proof of work, kullanmak istediğiniz farklı senaryoya bağlı olarak birkaç uygulamaya sahiptir. Ayrıca, ICO’lardan veya token satışlarından kaçınmak için doğrudan proof of work uygulayan birkaç kripto para birimi bulunmaktadır.
