Oyun Teorisi Nedir?
Oyun teorisi, rakip oyuncular arasındaki sosyal durumları kavramaya yönelik teorik bir çerçevedir. Bazı açılardan oyun teorisi, strateji bilimidir veya en azından stratejik bir ortamda bağımsız ve rakip aktörlerin optimal karar vermesidir. Oyun teorisinin temel öncüleri, 1940’larda matematikçi John von Neumann ve ekonomist Oskar Morgenstern idi. Matematikçi John Nash, birçok kişi tarafından von Neumann ve Morgenstern çalışmalarının ilk önemli uzantısını sağlayan kişi olarak kabul edilir.
TEMEL ÇIKARIMLAR
- Oyun teorisi, rakip oyuncular arasındaki sosyal durumları kavramak ve stratejik bir ortamda bağımsız ve rakip oyuncular için optimal karar vermeyi sağlamak için teorik bir çerçevedir.
- Oyun teorisini kullanarak, fiyatlandırma rekabeti ve ürün sürümleri (ve daha pek çoğu) gibi durumlar için gerçek dünya senaryoları ortaya konulabilir ve sonuçları tahmin edilebilir.
- Senaryolar mahkum ikilemini ve diğerlerinin yanı sıra diktatör oyununu içerir.
Oyun Teorisinin Temelleri
Oyun teorisinin odak noktası, rasyonel oyuncular arasında etkileşimli bir durum modeli olarak hizmet eden oyundur. Oyun teorisinin anahtarı, bir oyuncunun getirisinin diğer oyuncu tarafından uygulanan stratejiye bağlı olmasıdır. Oyun, oyuncuların kimliklerini, tercihlerini ve mevcut stratejilerini ve bu stratejilerin sonucu nasıl etkilediğini tanımlar. Modele bağlı olarak, çeşitli başka gereksinimler veya varsayımlar gerekli olabilir.
Oyun teorisi, psikoloji, evrimsel biyoloji, savaş, politika, ekonomi ve işletme dahil olmak üzere geniş bir uygulama alanına sahiptir. Çok fazla gelişmesine ve ilerlemesine rağmen, oyun teorisi hala genç ve gelişmekte olan bir bilimdir.
Oyun Teorisi Tanımları
Bilinen ödemeleri veya ölçülebilir sonuçları içeren iki veya daha fazla oyuncuyla ilgili bir durumumuz olduğunda, en olası sonuçları belirlemeye yardımcı olması için oyun teorisini kullanabiliriz. Oyun teorisi çalışmasında yaygın olarak kullanılan birkaç terimi tanımlayarak başlayalım:
- Oyun : İki veya daha fazla karar vericinin (oyuncu) eylemlerine bağlı bir sonucu olan her türlü koşul
- Oyuncular : Oyun bağlamında stratejik bir karar verici
- Strateji : Oyun içinde ortaya çıkabilecek koşullar altında bir oyuncunun yapacağı eksiksiz bir eylem planı
- Getirisi : Bir oyuncu belirli bir sonuca ulaştığında aldığı karşılık bir nevi ödül
- Bilgi kümesi : Oyunun belirli bir noktasında mevcut olan bilgiler ( Bilgi kümesi terimi genellikle oyunun sıralı bir bileşeni olduğunda uygulanır.)
- Denge : Bir oyunda her iki oyuncunun da kararlarını verdiği ve bir sonuca ulaşıldığı nokta
Nash Dengesi Nedir?
Nash Dengesi, bir kez elde edildiğinde, hiçbir oyuncunun kararlarını tek taraflı olarak değiştirerek getiriyi artıramayacağı anlamına gelen ulaşılan bir sonuçtur. Bir kez bir karar verildiğinde, oyuncunun sonuçları dikkate alan kararlar konusunda hiçbir pişmanlık duymayacağı anlamında “pişmanlık yok” olarak da düşünülebilir.
Çoğu durumda Nash Dengesine zamanla ulaşılır. Bununla birlikte, Nash Dengesine ulaşıldığında, oyun bu dengeden sapmayacaktır. Genellikle bir oyunda birden fazla denge olabilir.
Ancak bu genellikle iki oyuncunun iki seçeneğinden daha karmaşık unsurlara sahip oyunlarda ortaya çıkar. Zamanla tekrarlanan eşzamanlı oyunlarda, bu çoklu dengelerden birine bazı deneme yanılmalarla ulaşılır.
Oyun Teorisinin Ekonomi ve İşletme Üzerindeki Etkisi
Oyun teorisi, önceki matematiksel ekonomik modellerdeki önemli problemleri ele alarak ekonomide bir devrim yarattı. Oyun teorisi dikkati sabit durum dengesinden piyasa sürecine çevirdi.
İş dünyasında oyun teorisi, ekonomik ajanlar arasındaki rekabet davranışlarını modellemek için faydalıdır. İşletmeler genellikle ekonomik kazanç elde etme yeteneklerini etkileyen birkaç stratejik seçeneğe sahiptir. Örneğin, işletmeler mevcut ürünleri kullanımdan kaldırma veya yenilerini geliştirme, rekabete göre daha düşük fiyatlar veya yeni pazarlama stratejileri uygulama gibi ikilemlerle karşılaşabilir. Ekonomistler, oligopol firma davranışını anlamak için genellikle oyun teorisini kullanırlar . Firmalar fiyat sabitleme ve gizli anlaşma gibi belirli davranışlarda bulunduklarında olası sonuçları tahmin etmeye yardımcı olur .
Oyun Teorisi Türleri
Oyun teorilerinin birçok türü (örneğin, simetrik / asimetrik, eşzamanlı / sıralı, vb.) olmasına rağmen, işbirlikçi ve işbirlikçi olmayan oyun teorileri en yaygın olanlardır. İşbirlikçi oyun teorisi, koalisyonların veya işbirlikçi grupların, yalnızca getiriler bilindiğinde nasıl etkileşimde bulunduğuyla ilgilenir. Bireyler arası değil oyuncu koalisyonları arasındaki bir oyundur ve grupların nasıl oluştuğunu ve oyuncular arasında kazancı nasıl paylaştırdıklarını sorgular.
İşbirlikçi olmayan oyun teorisi, rasyonel ekonomik aktörlerin kendi hedeflerine ulaşmak için birbirleriyle nasıl başa çıktıklarıyla ilgilenir. En yaygın işbirlikçi olmayan oyun, yalnızca mevcut stratejilerin ve seçeneklerin bir kombinasyonundan kaynaklanan sonuçların listelendiği stratejik oyundur.
Oyun Teorisi Örnekleri
Oyun teorisinin analiz ettiği birkaç “oyun” vardır. Aşağıda bunlardan birkaçını kısaca açıklayacağız.
Mahkum İkilemi
Mahkum İkilemi oyun teorisinin en bilinen örneğidir. Bir suçtan tutuklanan iki suçlu örneğini ele alalım. Savcıların onları mahkum edecek kesin delili yok. Ancak, bir itiraf elde etmek için yetkililer, tutukluları hücrelerinden çıkarır ve her birini ayrı odalarda sorgular. Her iki mahkum da birbiriyle iletişim kurma imkanına sahip değil. Yetkililer, genellikle 2 x 2 kutu olarak gösterilen dört anlaşma sunar.
- Her ikisi de itiraf ederse, beş yıl hapis cezası alacaklar.
- 1. Mahkum itiraf ederse ama 2. Mahkum itiraf etmezse, 1. Mahkum üç yıl ve 2. Mahkum dokuz yıl ceza alır.
- 2. Mahkum itiraf eder, ancak 1. Mahkum itiraf etmezse, 1. Mahkuma 10 yıl ve 2. Mahkuma iki yıl ceza verilir.
- İkisi de itiraf etmezse, ikisi de iki yıl hapis yatacak.
En uygun strateji itiraf etmemek. Bununla birlikte, ikisi de diğerinin stratejisinin farkında değildir ve birinin itiraf etmeyeceği kesinliği olmadan, ikisi de muhtemelen itiraf edecek ve beş yıl hapis cezası alacak. Nash dengesi, bir mahkumun ikileminde, her iki oyuncunun da bireysel olarak kendileri için en iyi ancak toplu olarak onlar için daha kötü olan hamleyi yapacağını öne sürüyor.
Oyun Teorisi ve Kripto Paralar
Oyun teorisinin genel uygulaması insanların rasyonel zihinleriyle nasıl davrandığını ve karar verdiğini incelemek ve modellemektir. Bu nedenle, kripto paralarda olduğu gibi dağıtılmış sistemler tasarlanırken oyun teorisi modelleri her zaman dikkate alınmalıdır.
Kriptografi ve oyun teorisinin dengeli bir birleşimi sayesinde Proof of Work algoritması Bitcoin blockchain’ini saldırılara büyük oranda dayanıklı, merkeziyetsiz bir ekonomik sistem olarak oluşturabilmiştir. Aynısı diğer kripto paralar için de geçerlidir ve oyun teorisi kavramları PoS blockchain’lerine de uygundur. Burada en büyük fark Proof of Stake blockchain’lerinin işlem ve blok geçerliliği için kullandığı yöntemdir.
Oyun Teorisinin Sınırlamaları
Oyun teorisinin en büyük sorunu, diğer birçok ekonomik model gibi, insanların kendi çıkarlarını gözeten ve faydayı maksimize eden rasyonel aktörler olduğu varsayımına dayanmasıdır. Elbette, bizler, genellikle kendi pahasına işbirliği yapan ve başkalarının refahını önemseyen sosyal varlıklarız. Oyun teorisi, sosyal bağlama ve oyuncuların kim olduğuna bağlı olarak, bazı durumlarda Nash dengesine düşebileceğimiz ve diğer zamanlarda olmayabileceğimiz gerçeğini açıklayamaz.
