GİRİŞ
Lale çılgınlığı, lalelerin yakın zamanda birçok kişi tarafından büyük miktarlarda satın alındığı ve piyasaya sürüldüğü bir dönemdi. Bu durum lale fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Laleler vasıflı işçilerin gelirinden bile daha yüksek fiyatlarla satıldılar. Zirveye ulaştıktan sonra lale fiyatları düştü ve lale sahipleri iflas etti. Bu yaşanan hikaye ilk büyük ekonomik balondu.
Diğer bir deyişle Lale çılgınlığı, ekonomik bir balonu tanımlamak için bir metafor olarak kullanılır. İnsanlar, onunla ilgili olumlu düşünceler nedeniyle belirli bir varlığa büyük miktarlarda yatırım yapmaya başlar. Bu, o varlığın fiyatlarını çok yüksek seviyelere iter. Zirveye ulaştıktan sonra, kapsamlı bir satış nedeniyle fiyatlar keskin bir düşüş yaşar ve varlık sahiplerini iflas ettirir. Bu varlıklara mecazi olarak lale denir. Lale çılgınlığı ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Lale Çılgınlığı (Tulip Mania) Nedir?
Tulipmania, 17. yüzyılda meydana gelen ilk büyük mali balonun hikayesidir. O dönemde yatırımcılar çılgınca lale satın almaya başladı ve lale fiyatlarını daha önce görülmemiş yükseklere çıkardı. Ortalama tek bir lalenin fiyatı, yetenekli bir işçinin yıllık gelirini aşacak derecede arttı. O zamanlar laleler Hollanda’nın para birimi olan 4000 florin üzerinde satılıyordu. Tüm bu fiyat artışının ardından fiyatlar bir hafta içinde büyük ölçüde düştüğü için, birçok lale sahibi anında iflas etti.
Lale Çılgınlığı İle İlgili Temel Çıkarımlar
- Hollanda’da lale fiyatlarının astronomik zirvelere ulaştığı 17. yüzyılda bir dönem olan lale çılgınlığı ilk finansal balon olarak kabul edilir.
- Laleler, tek bir lalenin ortalama bir evin maliyetini aşacak kadar pahalı hale geldikten sonra fiyatı düştü ve birçok yatırımcı iflas etti.
- Lale çılgınlığı, bir varlığın fiyatlarını sürdürülemez bir düzeye iten irrasyonel önyargılardan ve grup zihniyetlerinden, şişirilmiş fiyatların nihai çöküşüne kadar bir balonun genel döngüsünü yansıtır.
Lale Çılgınlığı’nın Temelleri
Tulip Mania (lale çılgınlığı olarak da bilinir) bir finansal balonun genel döngüsü için bir modeldir. Yatırımcılar rasyonel beklentilerin izini kaybeder, psikolojik önyargılar bir varlığın veya sektörün fiyatında büyük bir yükselişe yol açar. Bu süreçte fiyatlar şiştikçe olumlu geri bildirim döngüsü devam eder. Ardından yatırımcılar sadece bir lale için evlerini sattıklarının farkına varırlar, büyük bir satış nedeniyle fiyatlar düşer ve birçoğu iflas eder.
Lale Çılgınlığı ve Bitcoin
Lale Çılgınlığı, birçokları tarafından patlayan bir baloncuğun başlıca örneği olarak kabul edilir. Popüler hikaye, lale fiyatını makul seviyelerin çok ötesine taşıyan bir açgözlülük ve aldatmaca dönemini anlatıyor. Bilgili insanlar erken çıkmaya başlarken, geç kalanlar serbest düşüş başladıktan sonra panik satışlarıydı. Yaşanan bu balon birçok yatırımcı ve hizmet sağlayıcının çok para kaybetmesine neden oldu.
Bitcoin’in başka bir finansal balon örneği olduğunu duymak oldukça yaygındır . Ancak, Tulip Mania’yı Bitcoin ile birleştirmek, farklı varlık sınıflarını ve piyasa koşullarını hesaba katmakta başarısız oluyor. Her ikisinin de mevcut mali çevreleri tamamen farklıdır ve kripto para sektörü 17. yüzyılın lale pazarlarından çok daha fazla oyuncuya sahiptir. Dahası, kripto para piyasaları geleneksel piyasalardan oldukça farklıdır.
Laleler ve Bitcoin Arasındaki Farklılıklar
Laleler ve Bitcoin arasındaki en büyük farklardan biri, bir değer deposu olarak hareket etme potansiyelidir. Lalelerin sınırlı bir ömrü vardı ve çiçeğin sadece soğana bakarak ne tür bir görünüme sahip olacağını söylemek neredeyse imkansızdı. Yatırımcılar onu dikmek zorunda kalacak ve özellikle nadir renklerden birini ödediklerinde, yatırım yaptıkları türü tam olarak elde etmeyi umacaklardı. Bunun dışında, laleleri transfer etmek istiyorlarsa, onları ilgili tüm masraflarla birlikte güvenli bir şekilde varış yerlerine göndermenin bir yolunu bulmaya ihtiyaçları vardı. Ayrıca laleler ödeme yapmak için de uygun değildi çünkü onları daha küçük parçalara ayırmak mümkün değildi. Onları parçalara ayırmak büyük olasılıkla bitkileri öldürecekti. Ek olarak, çiçekler tarlalardan veya bir pazar tezgahından kolayca çalınabilir ve bu da çiçeklerin korunmasını zorlaştırır.
Bunun aksine, Bitcoin dijitaldir ve küresel bir eşler arası ağ içinde aktarılabilir. Bitcoin ayrıca kriptografik tekniklerle güvence altına alınan dijital bir para birimidir ve dolandırıcılığa karşı oldukça dirençlidir. Bitcoin kopyalanamaz veya yok edilemez ve kolayca birden fazla küçük birime bölünebilir. Ayrıca, azami 21 milyon birimle sabitlenmiş sınırlı bir arzla nispeten azdır. Kripto para birimlerinin dijital dünyasının bazı riskler taşıdığı doğrudur. Ancak genel güvenlik ilkelerine uymak paranızı muhtemelen güvende tutacaktır.
Son Düşünceler
Lale Çılgınlığı’nın finansal bir balon olup olmadığına bakılmaksızın, laleleri Bitcoin’lerle (veya başka herhangi bir kripto para birimiyle) karşılaştırmak kesinlikle mantıksızdır. Olay neredeyse 400 yıl önce, tamamen farklı bir tarihsel bağlamda gerçekleşti ve çiçekler, kriptografik tekniklerle güvence altına alınmış bir dijital para birimiyle gerçekten karşılaştırılamaz .
