NFT Royalties ya da NFT telif ödemeleri kısaca akıllı sözleşmelere kodlanan ve sanatçıya telif ödemelerinin otomatik bir şekilde yapılmasını sağlayan telif haklarıdır. NFT teliflerini neden gereklidir, avantajları ve çalışma mekanizmaları nelerdir? Bu yazıda bu soruları ele alacağız.
NFT Royalties Nedir?
Non-fungible tokenlar basmakalıp telif ödemelerinin neden olduğu engelleri çözmek için önemli avantajlar sağlamıştır. NFT telif ücretleri, her satışta içerik üreticisinin belirli bir yüzdeye göre ödeme almasıdır. Bu oran genelde yüzde 5 ile yüzde 15 arasında değişir. Telif haklarının ayrıntısı bir blokzincirinde NFT’nin akıllı sözleşmesine kodlanmış bir şekilde yer alır. Bu ücretlerinin yüzdelerini üretici minting sürecinde belirler. NFT her alıcı değiştirdiğinde (yani satıldığında) üretici bu yüzdeye göre ödeme alır.
Telif ödemelerinin en popüler örneklerinden biri Beeple’ın “Crossroads” adlı NFT’sinin ikinci kez satışıdır. NFT tekrar 6.6 milyon USD’ye satılmıştır ve sanatçısı bu satışın yüzde 10’unu telif ödemesi olarak geri almıştır.
NFT Royalties Nasıl Çalışır?
NFT telifleri, NFT’nin tekrar satıldığında gelen kazancın paylaşımını akıllı sözleşmeler üzerinden tanımlanmasıyla çalışır. Akıllı sözleşmeler telif ödemelerinin kesin kurallarla sınırlandırılmasını ve ödeme sisteminin otomasyonunu sağlar.
Akıllı sözleşmeler tekrar yapılan satışı onaylar, üreticiye gitmesi gereken yüzdeyi ayırır ve üreticiye iletir. Böylece bir aracıya gerek kalmadan işlem gerçekleşir ve NFT’yi tekrardan satan ya da satın alan kişi telif ödemelerine herhangi bir müdahelede bulunamaz. Kazanç, transparan ve değiştirilemez hale gelir.
Bunun örneğini Ethereum blokzinciri üzerinde yazılan ve popüler bir akıllı sözleşme dili olan Solidity kullanarak inceleyebiliriz:
contract NFTRoyalties {
address payable public sanatci;
uint public telifYuzdesi;
function telifBelirle(uint _yuzde) public {
require(msg.sender == sanatci, "Sadece sanatçı telif yüzdesini belirleyebilir.");
telifYuzdesi = _yuzde;
}
function transferFrom(address _from, address _to, uint _tokenId) public {
uint fiyat = // satış fiyatı
uint telifMiktarı = (fiyat * telifYuzdesi) / 100;
sanatci.transfer(telifMiktarı);
// NFT'yi yeni sahibine ilet
}
}Bu örnekte, sanatçı aldığı ödeme yüzdesini telifBelirle fonksiyonunu kullanarak belirler. Akıllı sözleşme NFT yeniden satıldığında belirlenen yüzdeye göre sanatçının alması gereken miktarı belirler ve transfer fonksiyonuyla sanatçıya aktarır.
Bütün bunları göz önünde bulundararak şunu söyleyebiliriz, eğer bir NFT’nin akıllı sözleşmesinde telif kurallarını belirleyen kod yoksa, NFT Royalties’in getirdiği avantajlardan yararlanmak mümkün değildir. NFT telif ödemeleri Music NFT’ler, oyunlardaki toplanılan öğeler ve birçok dijital öğede kullanılabilir.
Şu anda, bütün NFT marketplace’ler telif ödemesi özelliğini sağlamıyor fakat bu özelliği sağlayan popüler marketplace’ler bulmak da mümkün.
NFT Telifleri Neden Gereklidir?
Çizim, şarkı yazma, yönetmenlik, yazarlık gibi yaratıcılığın önemli rol oynadığı birçok sanat dalındaki sanatçılar yaptıkları işler için adil ödeme almakta zorlanıyor. Bir sanatçı, sanat eserininin haklarını sattığı an tekrar satışlarından ya da telif ödemelerinden faydalanamıyor. Örneğin, popüler bir kitap, oyun ve dizi serisi olan The Witcher’ın yazarı Andrzej Sapkowski, CD Project Red adlı oyun firmasına kitaplarının haklarını yaklaşık 10,000 USD’ye satmıştı. Daha sonrasında sadece oyun serisinin karı 200,000,000 USD’yi geçti ve Sapkowski bu miktardan hiçbir kazançta bulunmadı. Bu durumda dijital sanatçı ve içerik üreticilerinin aynı duruma düşmemesi için NFT Royalties önemli bir rol oynuyor.
NFT Royalties Kullanmanın Avantajları
Telif ödemelerinin en büyük avantajlarından biri sanatçıya pasif gelir (passive income) sağlamasıdır. Bu sayede sanatçılar sanat eserlerinden sadece bir kerelik değil, her satış yapıldığında para kazanır.
Telif ödeme sisteminin otomatik ve değiştirilemez olması manüel bir manipülasyonu engeller ve aracılara ödenmesi gereken komisyonları ortadan kaldırır. Tekrar satıştan gelen kazanç sadece satış yapan kişiye ve sanatçıya aittir.
Bu ödemeler sayesinde sanatçının eserlerinin kazanığı değer kolayca gözlemlenir. Dolayısıyla, telif ödemeleri sayesinde sanatçılar itibarlarını güçlendirir.
Sonuç olarak, NFT telifleri dijital sanat dünyasında önemli geliştirmelere sebep oldu. Sanatçılar bu sayede gelir kazanırken sanatlarını icra etmeye devam edebilecek.
