Stablecoin, fiyat istikrarı sunmaya çalışan ve rezerv bir varlık tarafından desteklenen yeni bir kripto para sınıfıdır. Stablecoin, kripto para birimlerinin ödemelerinin anında işlenmesi, güvenliği veya gizliliği ve fiat para birimlerinin volatilitesiz istikrarlı değerlemelerini sunmayı amaçlar. Bu rehber yazımızda stablecoin hakkında temel noktalara ve stablecoin ile diğer kripto paralar arasındaki farklara da değineceğiz. Ayrıca üç farklı stablecoin türünü ve bunların örneklerini de yazımızın ilerleyen bölümlerinde bulabilirsiniz.
Stablecoin Hakkında Temel Noktalar
- Stablecoinler, piyasa değerlerini bir miktar dış referansa sabitlemeye çalışan kripto para birimleridir.
- Stablecoinler ABD doları gibi bir para birimine veya altın gibi bir emtia fiyatına sabitlenebilir.
- Stablecoinler, fiyat istikrarlarını teminatlandırma (destek) veya referans varlığın veya türevlerinin alım ve satımının algoritmik mekanizmaları yoluyla elde eder.
Stablecoin’i Anlamak
Bitcoin en popüler kripto para birimi olmaya devam ederken, değerlemelerinde yüksek oynaklıktan (volalite) muzdarip olma eğilimindedir. Örneğin Bitcoin, geçen yılın Kasım ayında 5,950 dolar seviyesinden Aralık ayında 19,700 doların üzerine çıktı ve Şubat ayının başlarında üçte iki oranında yaklaşık 6,900 dolar seviyesine geriledi. Lider kripto para biriminin gün içi fiyat dalgalanmaları bile çok büyük ve sert olabiliyor; ana kripto para biriminin birkaç saat içinde her iki yönde yüzde 10’dan fazla hareket ettiğini görmek yaygındır.
Bu tür kısa süreli oynaklık, Bitcoin ve diğer popüler kripto para birimlerini insanlar tarafından günlük kullanım için uygun hale getirmez. Temel olarak, bir para birimi parasal değişim aracı ve parasal değerin depolanma şekli olarak hareket etmeli ve değeri daha uzun zaman ufuklarında nispeten sabit kalmalıdır. Kullanıcılar, yarın için satın alma gücünden emin değilse, bunu kabul etmekten kaçınacaktır.
İdeal olarak, bir kripto para, satın alma gücünü korumalı ve tokenları kurtarmak yerine harcamaları teşvik etmeye yetecek kadar en düşük enflasyona sahip olmalıdır. Stablecoinler bu ideal davranışa ulaşmak için bir çözüm sunar.
Fiyat İstikrarının Nedenleri
Fiat para birimlerinin fiyat istikrarının iki temel nedeni, onları destekleyen rezervler ve merkez bankaları gibi kontrol otoriteleri tarafından zamanında yapılan piyasa hareketleridir. Fiat paraları, teminat olarak hareket eden altın veya forex rezervleri gibi temel bir varlığa sabitlendiğinden, değerlemeleri büyük dalgalanmalardan uzak kalır.
Fiat para biriminin değerlemelerinin büyük ölçüde hareket edebileceği bazı aşırı durumlarda bile, kontrol otoriteleri fiyat istikrarını korumak için para biriminin talebini ve arzını atlar ve yönetir. Kripto para birimlerinin her ikisinde de bu temel özelliklerden yoksundur. Değerlerini destekleyen bir rezervleri yoktur ve gerektiğinde fiyatları kontrol etmek için merkezi bir yetkileri yoktur.
Stablecoinler, fiat para birimleri ile kripto para birimleri arasındaki bu boşluğu kapatmaya çalışır. Hepsi çalışma mekanizmalarına dayanan üç kategoride Stabil Coinler vardır.
StableCoin ve Kripto Paraların Farkı Nedir?
StableCoin, bildiğimiz kripto para birimlerinden çok daha farklı olarak yatırımcı fonlarını inişli çıkışlı piyasalardan koruma hedefinde olan bir coin türüdür. StableCoin, Dağıtık veri defterl, Blockchain ve merkeziyetsiz ağ gibi bildiğimiz kripto para birimi özelliklerini sunmaktadır ancak bu özellikleri varlık desteği farkıyla sunmaktadır.
Fiat-Teminatlı Stablecoinler
Fiat teminatlı stablecoinleri en basit stablecoin türüdür. Basitçe, Fiat teminatlı stablecoinleri fiat parası veya ABD Doları veya diğer egemen para birimleri gibi değerli metallerle desteklenir. Merkezi IOU stablecoinleri başka bir varlığın temsili olduğundan değere sahiptir. Başka bir ifadeyle bu tür stablecoinler, ABD doları gibi bir fiat para rezervini, uygun sayıda kripto para ihraç etmek için teminat olarak tutar. Diğer teminat formları, altın veya gümüş gibi değerli metalleri ve petrol gibi emtiaları içerebilir, ancak günümüzdeki fiat-teminatlandırılmış stablecoinlerin çoğu dolar rezervleri kullanır.
Bu tip stablecoinin ortak bir eleştirisi, merkezi bir yapıya sahiptir ve bunu düzenleyen bir partinin güvenini ve oldukça yoğun bir düzenlemeyi gerektirir. Stablecoin ile ilişkili banka hesabına fiat yatırdığınızda, ağ yeni paralar basar. Diğer yandan, stablecoinleri tasfiye etmeye gittiğinizde, ağ bu paraları yakar ve teminat alırsınız.
Bu tür rezervler bağımsız saklama görevlileri tarafından sürdürülür ve gerekli uyumluluk açısından düzenli olarak denetlenir. Tether (USDT) ve TrueUSD, tek bir ABD dolarına eşit bir değere sahip olan ve dolar mevduatları ile desteklenen popüler kripto paralardır.
TrueUSD
TrueUSD (TUSD), en popüler merkezi IOU stablecoinlerinden biridir. Geleneksel varlık tokenları konusunda uzmanlaşmış bir şirket olan TrustToken, Mart ayında TrueUSD’yi piyasaya sürdü.
TrueUSD sisteminde, birden fazla güven şirketi banka hesaplarında ABD doları tutarındadır. Bu sistem, bir bankacılık ortağının teminatı elinde bulunduğu Tether’den farklıdır. Ayrıca, TrueUSD banka hesaplarının içeriğini her gün yayınlayarak ve aylık denetimlere tabi tutarak şeffaflık sağlar.
TrustToken bugüne kadar çoğunluğu Haziran 2018’de sona eren 20 milyon dolarlık ilk dijital para teklifinden (ICO) gelen 21,7 milyon dolar topladı.
Gemini Doları ve Paxos Standart Tokenı
Gemini Exchange tarafından başlatılan Gemini Doları (GUSD) ve Paxos tarafından başlatılan Paxos Standart Tokenı (PAX) da yaygın merkezi IOU stablecoinlerdendir. Gemini Doları ve Paxos Standart Tokenı, New York Finansal Hizmetler Departmanı’nın (NYDFS) onayından sonra Eylül ayı başında çıkış yaptı.
Her iki stablecoin de, ABD’de bulunan ve FDIC sigortalı bankalarda tutulan ABD doları ile 1:1 teminatlandırılmış ERC-20 tokenleridir.
Gemini ve Paxos sırasıyla Ekim 2015 ve Mayıs 2015’te BitLicenses aldı. Mevzuata uyulması durumunda, yasadışı faaliyet için kullandığınız herhangi bir GUSD veya PAX stablecoin, bir kolluk kuvveti tarafından ele geçirilebilir veya kaybedilebilir.
Digix Gold
Digix Gold (DGX), fiat para yerine altın teminatlı bir başka merkezi IOU stablecoin projesidir. Her DGX tokenı bir gram altınla desteklenir.
Digix, Ethereum blok zincirindeki mülkiyeti doğrulamayı içeren bir süreç olan Proof of Asset (PoA) konsensüs mekanizması kullanır. Şirket, altın hizmetini Singapur’da bir emanet kasası olan Safe House’da teminat olarak saklıyor. Safe House 30 tona kadar altın depolayabilir, ancak Digix dünya çapında daha fazla kasa ile çalışmak istiyor.
Diğerleri: Arccy, Stably ve USD Coin ek merkezi IOU stabilcoin projeleri.
Kripto-Teminatlı Stablecoin
Kripto-teminatlandırılmış stablecoinler diğer kripto para birimleri tarafından desteklenir. Rezerv kripto para birimi de yüksek volatiliteye eğilimli olabileceğinden, bu tür stablecoinler “aşırı teminatlandırılır” yani, daha az sayıda stablecoin verilmesi için rezerv olarak daha fazla sayıda kripto para birimi tokenı korunur. Daha sık denetim ve izleme, fiyat istikrarına katkıda bulunur.
Dai
MakerDAO, bu modeli kullanan önemli bir projedir ve aynı zamanda Dai stablecoin’in arkasındaki şirkettir. MakerDAO iki tokenlı bir model kullanır: Makercoin (MKR) ve Dai (DAI).
Makercoin, Maker Platformuna ilişkin bir yönetişim tokenidir. Dai, Ether’i teminatlı bir borç pozisyonunda veya CDP’de kilitlediğiniz stabilcoindir. Eter’inizi CDP’lerde toplanmış ether (PETH) şeklinde kilitlersiniz. Dai sizin için üretilirken, zaman içinde PETH’ye faiz hesaplanır.
MakerDAO geçtiğimiz günlerde Andreessen Horowitz bir MKR token arzının % 6’sını bir girişim turunda satın aldığında manşetlere çıktı. MakerDAO daha önce de, Polychain, FBG Capital, Wyre Capital, Dağıtılmış Sermaye Ortakları ve daha fazlasını içeren katılımcılardan 12 milyon dolar topladı.
Havven
Havven, kripto-teminatlıandırılmış bir mekanizma kullanan bir başka stablecoindir. MakerDAO gibi Havven de iki tokenlı bir modele sahiptir: nomins (nUSD) ve havven (HAV).
Nomins’in fiyatını sabitlemek için değişken bir arzı vardır, havven ise sistem için teminat sağlayan istikrarlı bir kaynağa sahiptir. Öngörülen ağ ücretleri, havven’in değerini belirler.
Nomins’in istikrarı havven’in değerine dayanır ve havven tarafından fazladan teminatlandırılır. Havven Mart ayında 30 milyon dolarlık bir ICO tamamladı.
Diğerleri: Augmint ve Sweetbridge, kripto-teminatlandırılmış stablecoin yaratan birkaç başka projedir.
Teminatsız (Algoritmik) Stablecoin
Hem geleneksel varlıklar tarafından teminatlandırılmış stabilcoinleri hem de kriptolar tarafından teminatlandırılmış stablecoinleri keşfettikten sonra, oldukça farklı türde bir stablecoin olan, teminatsız yani algoritmik stablecoinleri keşfedelim.
Bir şey teminatsız kalırken nasıl istikrarlı bir fiyat elde edebilir? Yanıt, Robert Sams tarafından 2014 yılında icat edilen bir kavram olan “Seniorage shares”.
Seniorage shares, para politikasının sadece bir yükümlülüğü olan bir merkez bankasını taklit etmek için 1 $ değerinde bir para birimi ihraç etmek için akıllı bir sözleşme kullanır. Başka bir deyişle, stabilcoinin fiyatı çok yüksekse ağ yeni paralar verir ve fiyat çok düşükse paraları yakar.
Diğer bir deyişle; Teminatlandırılmamış stablecoinler herhangi bir rezerv kullanmaz, ancak sabit bir fiyatı korumak için merkez bankasınınki gibi bir çalışma mekanizması içerir.
Örneğin, dolar sabitlemeli basecoin, ihtiyaç bazında token arzını artırmak veya azaltmak için bir konsensüs mekanizması kullanır.
Bu tür eylemler, fiat para biriminin değerlerini korumak için banknot basan merkez bankasına benzer. Bu, özerk bir şekilde çalışabilecek merkezi olmayan bir platformda akıllı bir sözleşme uygulanarak sağlanabilir.
Basis
Basis, teminatsız stablecoin içeren iyi bilinen bir projedir. Basis tokenı zincir içi tedarik yönetimi ile dengelenir.
Basis fiyatı dengede olmadığında, akıllı sözleşme fiyatı 1 dolara geri getirmek için arzı artırır veya azaltır. Basis’in fiyatı çok düşükse, sözleşme coinleri yakarak arz miktarını düşürüyor. Aksine, eğer Basis’in fiyatı çok yüksekse arz artar.
Basis, 2018’in başlarında bir ICO’da 133 milyon dolar topladı. Katılımcılar arasında Digital Currency Group, Polychain, GV, MetaStable Capital, Ceyuan Ventures, Stan Druckenmiller, Naval Ravikant ve daha fazlası vardı.
CarbonUSD
Carbon tarafından yaratılan CarbonUSD, teminatsız bir fiyat istikrar mekanizması uygulayan bir başka stablecoin. Fiat-teminatlandırılmış bir stablecoin olarak başlayan CarbonUSD, sonunda tamamen fiat destekli bir stabilcoin olarak yeterli ölçeğe ulaştığında hibrid fiat-algoritmik bir modele geçecektir.
Carbon şu anda Ethereum blok zincirini kullanıyor, ancak ekibin sonunda geliştirme aşamasında olan yüksek verimli bir protokol olan Hedera Hashgraph’a geçmeyi planlıyor. Karbon bugüne kadar 2 milyon dolar topladı. Carbon yatırımcıları First Mark, General Catalyst, Digital Currency Group, Plug and Play ve daha fazlasını içeriyor.
Diğerleri: Kowala ve Fragments, seniorage shares’i uygulayan birkaç başka stablecoin projesidir.
StableCoin: Sonuç
StableCoin, belli bir yapıda bulunan istikrarlı bir kripto para birimine sahip yatırımcıları piyasadaki belirsiz iniş ve çıkış hareketlerinden koruma gibi bir özelliğe sahiptir. Yatırımcı ve traderların risklerini en aza indirerek piyasalarda son derece önemli bir rol oynamaktadır.
Stablecoinlerin bu denli popüler hale gelmesinin en büyük sebebi, belirsizliği ortadan kaldırmasıdır. Birçok kullanıcı, özellikle bir para birimini kripto paraya dönüştürürken yaşadığı gerginlikten kurtulmak adına stablecoinleri tercih etmektedir. Stablecoinlerin sunduğu denge, birçok ülkenin kendi ulusal para biriminde elde edemediği bir özelliktir.
Stablecoinler, zaman içinde tutarlı ve neredeyse sabit bir fiyata sahip olmaları amacıyla tasarlanmışlardır. İtibari paraların dengeli fiyatları ile kripto paraların merkeziyetsizlik getirilerini tek bir coinde buluşturan stablecoinler olmadan kripto paraların teminatını vermek mümkün değildir. Çünkü siz arkanızı döndüğünüzde değerler kısa zamanda değersizleşebilir. Örneğin maaşınızı kripto para ile aldığınızı hayal edin; yıl içerisinde çok farklı rakamlar elinize geçebilir. Ancak Stablecoin bunu ortadan kaldırır.
